رابطه تغذیه و اخلاق در قرآن کریم

حکمت عملی و به طور خاص علم اخلاق اسلامی پس از شناخت فضایل و رذایل اخلاقی به راهکارهای عملی تخلق به فضایل و تجنب از رذایل می پردازد. علاوه بر ارائه این راهکارها متناسب با ساحت آگاهی، عقلانیت (تفکر) و اراده انسان، با این فرض که اخلاق سلیم با جسم سالم در ارتباط و تعامل است هرگونه تغییر و به ویژه تعالی اخلاق در رفتارهای ارادی و اختیاری انسان که کاملاً مرتبط با ساحت جسمانی و بعد حیوانی اوست جستجو می شود، مانند خوردن و آشامیدن. برای نمونه ابن مسکویه تهذیب اخلاق را با تظهیر اعراق پیوند می دهد. از سوی دیگر در دانش طب سنتی که متاثر از حکمت اسلامی است تاثر احوال و اخلاق انسان از تغذیه و آداب آن به طور واضح و مبسوط بررسی می شود. نقطه پیوند تغذیه و اخلاق اصطلاحاً مزاج است. مزاج ساحتی طبیعی از وجود انسان است که متاثر از تغذیه و سایر دریافت های حسی و جسمانی و از طرف دیگر موثر در احوال و اخلاق انسان می باشد. اگر در پی ریشه های قرآنی و روایی این مطلب حکمی و اخلاقی باشیم به آیاتی از قرآن کریم می رسیم که در منطوق آنها احوال و اخلاقی مانند عمل صالح، شکر، تقوی و ... در ارتباط تنگاتنگ با تغذیه حلال و طیب بیان شده است. مفهوم این آیات در تفسیر ماثور از معصومان (ع) وضوح بیشتر یافته و به اهمیت بحث می افزاید. برای مثال درباره اسباب تحقق عل صالح از ده قسمت آن نه قسمت به غذای حلال و طیب اختصاص داده شده است. در این مقاله سعی شده با تدبری دوباره در این آیات و استناد به روایات مذکور و استفاده از آراء و آثار حکمی، اخلاقی و طبی اندیشمندان اسلامی، تقریر، تبیین و توجیه منسجمی از این مطلب ارائه شود.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، مزاج ، تغذیه ، حلال ، طیب ، تقوی و عمل صالح