افسانه اخلاق

در این مقاله ابتدا از دو جنبه مثبت و منفی مفهوم افسانه استفاده و نسبت آن با اخلاق مطرح می شود. جنبه مثبت در تعریف افسانه روح جمعی است. بشر به دنبال تقویت بنیادهای روح جمعی اش به افسانه ها، توتم ها و آیین ها پناه می برد. چنین به نظر می رسد که اخلاق یکی از اصیل ترین مظاهر گرایش بشر به روح جمعی است. از جنبه مثبت نسبت افسانه و اخلاق منجر به تقویت اخلاق می شود. از جنبه منفی معنای افسانه معنای دیگری داشته که با واقعیت فاصله دارد. در اینجا افسانه امر مذموم و ناپسندی است و نسبت افسانه و اخلاق، نه تنها تایید افسانه اخلاق نیست بلکه پرهیز اخلاق از افسانه شدن است. مقاله در هر دو جنبه حرفهایی دارد. در اینجا از برخی دیدگاههای کاسیرر و ویتگشتاین بهره خواهیم برد. مفهوم افسانه را از کاسیرر و مفهوم روح جمعی را از ویتگنشتاین عاریت گرفته ام. سپس به آسیب شناسی اخلاق اجتماعی خواهیم پرداخت و بر تفاوت اخلاق فردی و اجتماعی تاکید خواهد شد. اخلاق اگر صرفاً در محدوده ملاحظات، دستورات و از همه مهمتر زمینه ها و بسترهای فردی خلاصه شود، جز افسانه ای به همان معنای منفی، بیش نیست. در نهایت با تکیه بر برخی خرده فرهنگهای جامعه ایران که عمدتاً مصادیق و نمونه های مبتنی بر تجربه شخصی نگارنده در شهر زنجان و برخی مظاهر اخلاقی در این شهر است به جنبه های کاربردی بحث خواهیم رسید.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، افسانه ، روح جمعی ، اخلاق فردی