کشاورزی ارگانیک؛ نقش بیوتکنولوژی در آن و جایگاهش در ایران

گرچه دستاوردهای کشاورزی صنعتی در تولید مواد غذایی غیرقابل انکار است، ولی پیامدهای منفی ناشی از آن از ابعادمختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی قابل توجه است. آلودگی منابع آب و خاک، آلودگی مواد غذایی به بقایایمواد شیمیایی، فرسایش خاک و منابع ژنتیکی و افزایش گازهای گلخانه ای و گرمایش زمین تنها بخشی از مشکلات ناشیاز فعالیت های بی رویه کشاورزی رایج توسط انسان است. تنوع زیستی کشاورزی در حال حاضر درحد بحرانی است. به نظرمی رسد آینده انسان در گرو همنوایی بیشتر با طبیعت باشد. لذا سوال مهم و حیاتی این است چگونه می توان بدون برهم زدن اکوسیستم و آلوده کردن آب، خاک و هوا عملکرد سیستم کشاورزی را افزایش داد؟ کشاورزی ارگانیک تا حدبسیار زیادی توانسته است به این سوال پاسخ دهد. کشاورزی ارگانیک نوعی مدیریت تولید محصول می باشد که به دلیلاستفاده از نهادههای داخل مزرعه و به صورت طبیعی باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستمهای زیستی و خاک می-شود. این روش از کشاورزی را نمیتوان بازگشت به کشاورزی سنتی که اجداد ما انجام میدادند، قلمداد کرد و مجریانبخش کشاورزی نمیتوانند خود را بینیاز از دستاوردهای علمی احساس کنند. کشاورزی ارگانیک هدفش تشویق و توسعهتنوع زیستی است. در این راستا فناوری زیستی با کمک به بهبود و بهینه سازی کشاورزی سیستم طبیعی، در کشاورزیارگانیک موثر می باشد. با استفاده از بیوتکنولوژی، مدیریت کشاورزی سهل تر از وابستگی مطلق به سیستم های طبیعیاست. به این ترتیب تولید انبوه موثرتر و با هزینه کمتر صورت خواهد گرفت. مزیت عمده زیست فناوری و تنوع زیستیاین است که ژنها را با کیفیت های مختلف (از قبیل مقاومت به شوری و یا خشکی) قابل دسترس می سازد. این مسئله باتغییرات آب و هوایی زمین بیشتر اهمیت می یابد. علاوه بر این در کشاورزی ارگانیک به منظور حفظ محیط زیست بهجای کودهای شیمیایی از کودهای بیولوژیک استفاده می شود که با روش بیوتکنولوژی تولید می شوند. این کودها ازمیکروارگانیسم های مختلف هستند، عدهیی قادر به تثبیت ازت بوده و عده یی دیگر نیز قادر به حل کردن املاح فسفات وپتاسیم و آمونیم خاک هستند. به نظر می رسد برای توسعه و ترویج کشاورزی ارگانیک و در کل تولید پایدار نیاز بهفرهنگ سازی از جانب سازمان های غیر دولتی و دولتها داریم. علیرغم توجه روزافزون جهانی به سیستم های کشاورزیارگانیک و با وجود ویژگی های خاص کشاورزی، جغرافیایی، اقلیمی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و همچنین منابع غنی ومتنوعی که در کشور بزرگ ایران وجود دارند، متاسفانه هنوز این نوع سیستم تولیدی پایدار در نظام های کشاورزی ایرانعملا جایگاهی ندارند و در قالب نوین آن در کشور ما کمتر از دو دهه است که مطرح شده است. لذا فراهم نمودن زیرساخت های ضروری برای تحکیم بخشیدن به چنین نگرشی بایستی مد نظر باشد.

کلیدواژه ها:

کشاورزی ارگانیک ، زیست فناوری ، محیط زیست