معرفی و تهیه شاخص جدید توپوگرافی، ارتفاع از سطح نزدیکترین زهکش (HAND)

پیچیدگی و غیرهمگنی فرآیندهای هیدرولوژیکی چالش اساسی مدل سازی هیدرولوژی است. یک راه لحاظ کردن این پیچیدگی ها، پرداختن به جزییات بطور کامل بوده، که در مدلهای کاملا توزیعی دیده می شود. از طرفی کاملاً ساده فرض کردن فرآیندها، منجر به مدلهای یکپارچه می شود که دیگر شبیه سازی اکثر فرایندهای هیدرولوژیک امکان پذیر نبوده و جنبه استفاده از آنها بسیار محدود می شود. در حالت بینابین که در مدل های نیمه توزیعی دیده می شود بر اساس معیارها و شاخص هایی، سطح حوزه آبخیز به اجزایی (واحدهایی) تقسیم می شود که هر جزء (واحد) از لحاظ آن معیار همگن فرض شده و پاسخ هیدرولوژیک مشابه داشته و سپس برای هریک از این اجزا همان رهیافت مدلسازی یکپارچه عمل می گردد. یکی از شاخص های خیلی مهم در تقسیم حوزه به واحدهای همگن، توپوگرافی می باشد. شاخص های متعدد توپوگرافی در مباحث مربوط به توزیع رطوبتی خاک و هیدرولوژی و مدل سازی مفهومی هیدرولوژی مورد استفاده قرار گرفته اند. در این مقاله نحوه تهیه نقشه جدیدترین شاخص توپوگرافی با نام ارتفاع از سطح نزدیکترین زهکش در محیط ArcGIS شرح داده شده است. این شاخص توپوگرافی، که بلافاصله مورد توجه و استفاده مدل سازان هیدرولوژیست قرار گرفته، حوزه را با توجه به ارتفاع نسبی در طول شبکه زهکشی اصلاح نموده و وضعیت پتانسیل گرانشی و زهکشی نسبی زمین را تعیین می کند. در آخر با استفاده از مدل رقومی ارتفاع با تفکیک 30 متری، نقشه شاخص ارتفاع از سطح نزدیکترین زهکش برای حوزه زیارت استان گلستان تهیه شده است. نتایج نشان می دهد که نقشه حاصل از این شاخص، به لحاظ تطبیق با واقعیت زمینی حوزه مورد مطالعه، دقت قابلی قبول دارد.

کلیدواژه ها:

پتانسیل گرانشی ، زون پاسخ هیدرولوژیکی ، شبکه زهکشی ، مدل رقومی ارتفاع ، مدل نیمه توزیعی