بررسی تاثیر ابعاد سرریزهای جانبی بر تغییر ظرفیت آبگذری آن در آبراهه با بستر متحرک با استفاده از مدل CCHE2D

تخمین صحیح میزان دبی جریان عبوری از روی سرریزهای جانبی در آبراهه با بستر متحرک یکی از مسائل مهم و پیچیده می باشد. معمولاً طراحی این سازه ها بر اساس پیش فرض های مربوط به طراحی سرریزهای جانبی با آب خالص و بدون در نظر گرفتن تغییرات مورفولوژیکی بستر انجام می شود. درحالی که این پیش فرض ها در طراحی سرریزهای جانبی ساخته شده در داخل کشور که از شرایط بستر طبیعی فرسایش پذیر و آب دارای رسوب برخوردارند، به ندرت مصداق پیدا می کند. به همین منظور در این مقاله و با استفاده از مدل CCHE2D میزان آبگیری سرریزهای جانبی احداث شده در آبراهه ها در شرایط بستر ثابت و بستر متحرک برای دو طول 3 و 6 متری بررسی و با نتایج مدل آزمایشگاهی مقایسه شده است. بررسیها نشان داد که تغییرات مورفولوژیکی بستر باعث تغییر الگوی جریان و میزان جریان خروجی از سرریز جانبی می شود. به این معنی که با این تغییرات دبی خروجی از روی سرریز نسبت به دبی طراحی در شرایط بستر ثابت افزایش می یابد و پس از مدت زمانی به مقدار ثابتی منتهی می شود نتایج نشان می دهد که تغییرات مورفولوژی صورت گرفته در مجاورت سرریز جانبی در محدوده دبی 131 تا 181 لیتر برثانیه موجب افزایش متوسط حدود 70 درصدی ظرفیت برداشت آب از کانال اصلی شده است. با افزایش 2 برابری طول سرریز جانبی و در همان محدوده دبی جریان، تغییرات مورفولوژیکی بستر در محدوده سرریز کاهش یافته و متوسط افزایش ظرفیت برداشت آب نسبت به بستر ثابت حدود 60 برآورد شده است. کاهش ظرفیت آبگذری با افزایش طول سرریز بیانگر کاهش تغییرات مورفولوژیکی بستر آبراهه اصلی می باشد. مقایسه نتایج مدل عددی و آزمایشگاهی نشان داد که مدل مذکور با خطایی در حدود 10 درصد قادر به پیش بینی دبی جریان خروجی از سرریز جانبی در شرایط تغییر مورفولوژیکی بستر می باشد.

کلیدواژه ها:

سرریز جانبی ، تغییرات مورفولوژیکی بستر ، ظرفیت آبگذری ، نرم افزار CCHE2D