طراحی و تدوین شاخص های بنیادی بهداشت مسکن شهری در ایران

بهداشت مسکن به مجموعه شرایط کیفی و کمی اطلاق می شود که تحت آن شرایط نیازهای اساسی جسمی و روحی ساکنین مسکن تأمین گردیده و از بروز و انتقال بیماری های واگیردار و سوانح و حوادث ناگوار تا حد امکان جلوگیری شود. نتایج مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف وجود ارتباط بین زندگی در مسکن غیر بهداشتی با افزایش موارد ابتلا به بیماریهای مسری وغیر مسری، وقوع سوانح و حوادث و ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی را تایید می کند. شاخص هایی که اکنون در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به صورت سالیانه از وضعیت بهداشت مسکن خانوارهای شهری و روستایی استخراج می شود بسیار قدیمی و کلی نگر بوده و جوابگوی نیازهای امروزی نمی باشد. بنابر این نیاز به بازنگری این شاخص ها احساس می گرد.این مطالعه از نوع توصیفی - کاربردی بوده که با تحقیق و بررسی متون علمی، بررسی دستورالعمل های موجود وزارت بهداشت، مطالعه ضوابط و دستورالعمل های مرتبط با مسکن در سایر ارگان های ذیربط، بررسی کارشناسی برنامه های اجرایی بهداشت مسکن در برخی از کشورهای پیشرفته، همچنین پایش های میدانی از نقاط متعدد شهری و روستایی کشور، اطلاعات لازم گردآوری شده ودر نهایت شاخص های بنیادی بهداشت مسکن جهت استفاده در سیستم اجرایی وزارت بهداشت تدوین شده است. استانداردهای مسکن بهداشتی توسط سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد شده و در بیشتر کشورها به صورت قانون در نظر گرفته شده است. آب آشامیدنی سالم، سرویس های بهداشتی مناسب، حمام اختصاصی، وضعیت نور و تهویه، اقدامات پیشگیری کننده در جهت جلوگیری از بروز سوانح و حوادث از جمله استانداردهای تعریف شده می باشند که براساس این استانداردها شاخص های بهداشت مسکن تدوین می گردند. با توجه به ضرورت بازنگری فرم های موجود مورد استفاده در استخراج شاخص های بهداشت محیط منازل، با بهره گیری از آخرین استانداردها و اهداف تعریف شده سازمان جهانی بهداشت و براساس شرایط بومی و منطقه ای کشور اقدام به اصلاح و بازنگری شاخص های موجود و تدوین فرم جدید بهداشت محیط منازل در پرونده بهداشتی خانوار گردید. در برنامه پیشنهادی جدید، بهداشت مسکن خانوارها در قالب 15 شاخص اصلی و 50 زیر شاخه تعریف و ارائه شده است. با استخراج و آنالیز اطلاعات مندرج در فرم جدید می توان شاخص های بنیادی و اساسی بهداشت مسکن شهری را در جامعه شهری فعلی بدست آورد و با مشخص نمودن مشکلات بهداشتی و زیست محیطی موجود می توان نسبت به برنامه ریزی های دراز مدت، میان مدت و کوتاه مدت اقدام و با مستندات جامع و کامل از مشارکت سایر وزارتخانه های ذیربط از قبیل مسکن ، رفاه و تأمین اجتماعی، سازمان حفاظت محیط زیست، بنیاد مسکن، وزارت کشور، سازمان نظام مهندسی کشور، استانداری و زیر مجموعه های آن نظیر شهرداریها و ... در ارتقاء وضعیت موجود بهره جست.

کلیدواژه ها:

شاخص ، بهداشت محیط ، بهداشت مسکن