بررسی اهمیت بیابان زایی و تخریب خاک با تأکید بر پیامدها و راهکارها

تخریب خاک در قرن اخیر به عنوان سومین چالش پیش روی جامعه جهانی، بعد از دو چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین قرار دارد. این پدیده نامحسوس اما بسیار خطرناک است و در صورت استمرار منجر به تخریب سرزمین ها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می شود و زیان های اقتصادی و جتماعی آنب سیار زیاد است. بیش از 90 درصد مساحت ایران را نواحی خشک و نیمه خشک تشکیل می دهد. با این وجود اراضی کشورمان مستعد تخریب و انحطاط هستند. در صورت عدم تغییر در نحوه بهره برداری از اراضی و استمرار تخریب خاک با روند فعلی، تأمین غذای جمعیت رو به رشد میسر نخواهد بود. این بحران که کمتر به اهمیت آن توجه شده نه تنها امنیت غذایی در کشور را تهدید می کند، بلکه زندگی نسل های آینده را نیز با مخاطره روبه رو می سازد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تحقیقات انجام گرفته در داخل و خارج کشور در جهت دستیابی به پیامدها و راهکارهای بیابان زایی و تخریب خاک در کشور می باشد. طبق پیش بینی ها حدود 15 درصد از سطح اراضی جهان به دلیل اقدامات و دخالت های بشر تخریب یافته است. گستره اراضی تخریب یافته در اثر فرسایش آبی و بادی در ایران به ترتیب 36/4 و 36/4 درصد از سطح کشور می باشد که این رقم در میان کشورهای جنوب آسیا به ویژه در خصوص فرسایش بادی بالاترین ارقام است. در ایارن حدود 100 میلیون هکتار از اراضی در معرض کهش پتانسیل تولید قرار دارند که از این مساحت 75 میلیون هکتار در معرض فرسایش آبی، 20 میلیون هکتار در معرض فرسایش بادی و پنج میلیون هکتار در معرض سایر اشکال شیمیایی و فیزیکی تخریب خاک می باشند. در سطح کشور، خاک های با شوری کم تا متوسط دارای مساحتی در حدود 5/25 میلیون هکتار و خاک های با شوری زیاد مساحتی در حدود 5/8 میلیون هکتار را پوشش می دهند. با توجه به اینکه حدود 55 درصد آب کشاورزی در ایران از آب های زیرزمینی تأمین می شود، شوری آبهای زیرزمینی و بیلان منفی آنها، یک عامل بسیار مهم در تخریب اراضی و به مخاطره انداختن تولید محصولات کشاورزی محسوب می گردد.

کلیدواژه ها:

بیابان زایی ، تخریب خاک ، ایران ، پیامدها ، راهکارها ، فرسایش خاک