بررسی برهمکنش قارچ میکوریزا آربسکولار و سطوح مختلف فسفر بر گیاه باقلا (Vicia faba L.) تحت شرایط تنش خشکی

این پژوهش گلخانه ای با هدف بررسی اثر تنش خشکی، سطوح مختلف فسفر و تلقیح میکوریزایی بر شاخص های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و جذب عناصر غذایی در گیاه در شهرستان داراب در قالب یک آزمایش فاکتوریل با ۳ تیمار تنش خشکی در سه سطح (آبیاری نرمال، تنش متوسط و تنش شدید) فسفر در سه سطح (صفر، ۱۰ و ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و قارچ میکوریزا آربسکولار در سه سطح (صفر، ۷۵ و ۱۵۰ گرم) در سال ۱۴۰۲ انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی به طور قابل توجهی رشد و نمو گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد، به طوری که در سطح تنش حداکثر، تعداد برگ، ارتفاع ساقه، سطح برگ و شاخص کلروفیل به ترتیب ۸/۵۱، ۳/۳۶، ۵/۴۰ و ۴/۴۰ درصد نسبت به شرایط نرمال کاهش یافت. همچنین، وزن خشک اندام هوایی و ریشه نیز به طور قابل توجهی کاهش یافت که نشان دهنده کاهش میزان آب و مواد آلی در بافت های گیاه است. علاوه بر این، تنش خشکی باعث کاهش جذب و انتقال فسفر در گیاه شد، به طوری که غلظت فسفر به طور قابل توجهی کاهش یافت. با افزایش سطح فسفر، بهبود قابل توجهی در شاخص های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه مشاهده شد. به طوری که تعداد برگ، ارتفاع ساقه، سطح برگ و شاخص کلروفیل به ترتیب ۴/۳۷، ۰۲/۱۵، ۰۵/۱۹ و ۵/۲۶ درصد افزایش یافت. بیشترین تغییر در تعداد برگ گیاه مشاهده شد که نشان دهنده نقش مهم فسفر در تولید برگ های جدید و توسعه سیستم رویشی گیاه است. استفاده از قارچ های میکوریزا نیز باعث افزایش شاخص های مورفولوژیکی و شاخص کلروفیل گیاه شد. به طوری که تعداد برگ، ارتفاع ساقه، سطح برگ و شاخص کلروفیل به ترتیب ۳/۱۲، ۹۷/۴، ۷/۵ و ۵/۹ درصد افزایش یافت. بیشترین تاثیر میکوریزا بر تعداد برگ گیاه بود که نشان دهنده نقش مهم میکوریزا در افزایش جذب فسفر و بهبود رشد سیستم رویشی گیاه است. در شرایط تنش آبی، گیاهان تلقیح شده با قارچ های میکوریز آربوسکولار ویژگی های رشد بهبود یافته و جذب مواد مغذی افزایش یافته، به ویژه برای فسفر را نشان دادند. وابستگی میکوریزایی در شرایط تنش متوسط حداکثر میزان را نشان داد و با افزایش شدت تنش و در شرایط آبیاری نرمال کاهش یافت. افزایش فسفر نیز باعث افزایش وابستگی میکوریزایی شد. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان می دهد که تنش خشکی تاثیر منفی قابل توجهی بر رشد و نمو گیاه دارد، اما افزایش سطح فسفر و استفاده از قارچ های میکوریزا می تواند تا حد زیادی این اثرات منفی را کاهش دهد.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، فسفر ، میکوریزا ، شاخص های مورفولوژیک ، محتوای عناصر