بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی ریزگردهای جنوب غرب آسیا و ارتباط آن با خشک شدن دریاچه های هامون

مطالعه حاضر روند و تغییرات مکانی ذرات معلق در هوا در جنوب غرب آسیا با تأکید بر منطقه سیستان به عنوان یک منطقه انتشار ذرات معلق در جنوب شرقی ایران را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. بسترهای خشک دریاچه های هامون واقع در شمال منطقه سیستان منشاء اصلی گرد و غبار در این منطقه است. بادهای فصلی منطقه با اثر بر ذرات خشک شده بستر دریاچه ها زمینه را برای افزایش فعالیت های گرد و غبار و در نتیجه افزایش بار معلق اتمسفر فراهم می سازد. نتایج نشان می-دهد که سطح آب در دریاچه هامون به طور قابل ملاحظه ای در طول دوره 2005-1985 تغییر نموده است و به شدت در ارتباط با تغییرات بارش و از طرف دیگر فراوانی روزهای گرد و خاک و کاهش دید است. بر اساس داده های شاخص گرد و غبار (AI) و عمق نوری ذرات (AOD) حاصل از سنجنده-هایOMI, MISR و MODIS پس از خشکسالی طولانی مدت سال 1999، بار ذرات معلق به طور قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. نتایج یک سیکل ماهانه و فصلی مشخص برای ذرات گرد و غبار در اتمسفر نشان می دهد که در تابستان بیش ترین و در زمستان کم ترین مقدار می باشد، این نتایج برای دو دوره ماهانه و فصلی با الگوهای مکانی و زمانی مشخص برای تمامی سنجنده هایMISR ، MODIS و TOMS / OMI به دست آمده است. غلظت بالاتر ذرات معلق در اتمسفر در طول تابستان را می توان نتیجه عمل ترکیبی خشک شدن فصلی دریاچه هامون و بادهای قوی لوار که از شمال به دریاچه می وزند تفسیر نمود. نتایج نیز روند تغییرپذیری مکانی شاخص های گرد و غبار را با تفاوت های مشخص در دورهای فصلی و ماهانه نشان می دهد. به طورکلی، در بخش غربی منطقه مورد مطالعه، مقدار روند تغییرپذیری شاخص ها افزایش می یابد، در حالی که در قسمت شرقی حالت و حتی روند منفی به ویژه در ماه های فوریه تا اکتبردارد. این روند کاهشی به خصوص در بیابان تار هندوستان و شمال دریای عمان در طول ماه های ژوئن تا آگوست، به طور کامل متمایز است.

کلیدواژه ها:

گرد و غبار ، خشکسالی ، باد لوار ، دریاچه هامون