رفتار امدادی: نتیجه استدلال منطقی یا هیجان؟

رفتار امدادی (یاریرسان) که موضوع مطالعات زیادی در روانشناسی قرارگرفته عملی است که قصد آن سود رساندن به دیگران باشد. این که رفتار امدادی محصول تفکر منطقی حسابگرانه است یا نتیجه حالاتهیجانی فرد، یا تعامل پیچیدهای از این دو تعیین کننده تصمیم فرد میباشد موضوع داغی است که در حال حاضر در محافل علمی روانشناسی در میان دو دیدگاه شناختی و هیجانی در جریان است. مقاله حاضرتلاشی است برای ترسیم وضعیت کنونی پیشرفتهای حاصل شده در این حوزه. طرفداران دیدگاه شناختی معتقدند که افراد بههنگام تصمیمگیری، میتوانند براساس استدلالهای اخلاقی خود، که نوعی عملیات شناختی است، از بین یاریرسانی و عدمیاریرسانی یکی را انتخاب کنند. دردیدگاه شناختی فرد با موقعیتهای مستلزم قضاوت اخلاقی همانند معمایی که باید حل شود برخورد می- کند، لذا تعیین کننده اصلی رفتار او سطح استدلال شناختی- اخلاقی اوست. از آنجا که مهارتهای شناختیاساس توانایی فرد در توجه به نیازها یا درماندگی دیگران، و نیز تشکیل دهنده ظرفیت او در یافتن راههاییبرای انجام واکنش مناسب در مقابل نیازهای آنهاست، طبیعی است که بین توانایی شناختی و رفتار امدادی، به ویژه رفتارهای امدادی مستلزم مهارتهای شناختی پیچیده، ارتباط وجود داشته باشد.از سوی دیگر طرفداران دیدگاه هیجانی نیز تاثیر ترغیبی و بازداشتی انواع هیجانها را بر رفتار امدادی دردو موقعیت اضطراری و غیراضطراری مستندسازی کردهاند. در موقعیتهای اضطراری رفتار امدادی میتوانداز طریق کاهش برانگیختگی هیجانی ناخوشایند ناشی از مشاهده رنج کشیدن یک قربانی به نفع فرد کمک دهنده نیز باشد. به عبارت دیگر، در موقعیتهای اضطراری کاهش هیجانات منفی که در پی رفتارهای امدادی برای افراد کمک دهنده حاصل میشود میتواند انگیزهای مهم برای اینگونه رفتارها باشد

کلیدواژه ها:

رفتار امدادی ، استدلال اخلاقی ، هیجان ، قضاوت اخلاقی ، مدیریت خُلق