تاثیر بیوچارهای مختلف و مواد اولیه آن ها بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک و عناصر غذایی با گذشت زمان در یک خاک آهکی

تبدیل مواد آلی به بیوچار و مصرف آن در خاک، راهکار نوینی است برای تغییر جهت و هدایت "انقلاب سبز" به سمت داشتن "اکوسیستم های زراعی پایدار". برای بهره مندی از مزایای بیوچار و مشخص کردن محدودیت های احتمالی کاربرد آن در خاک های کشورمان، بررسی اثر انواع بیوچارها از جنبه های مختلف ضروری است. در همین راستا در تحقیقی که به صورت اسپلیت پلات در زمان در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد، تاثیر مصرف سه نوع بیوچار مختلف بر pH، شوری و مقدار قابل استفاده فسفر و پتاسیم خاک در مقایسه با مواد اولیه آن ها، مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: کمپوست زباله شهری، لجن فاضلاب، کود گاوی و بیوچارهای آن ها. پس از اعمال تیمارها (بر اساس مصرف وزن های یکسان کربن آلی و معادل با ۱۷ تن در هکتار کود گاوی) در نمونه های یک کیلوگرمی از یک خاک آهکی با بافت لوم شنی و رساندن رطوبت آن ها به حد ظرفیت مزرعه، نمونه های تیمار شده، در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد در انکوباتور، نگهداری شدند. در زمان های ۱۰، ۳۰، ۶۰، ۱۲۰ و ۱۸۰ روز بعد از شروع آزمایش از خاک های تیمار شده نمونه برداری شد و فاکتورهای مورد نظر، در آن ها اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بررسی اثرمتقابل تیمار در زمان روی پارامترهای مورد اندازه گیری، تحت تاثیر هر یک از تیمارها تغییرات فسفر قابل استفاده خاک با زمان، یک روند اغلب افزایشی معنی دار را نشان داد. تغییرات پتاسیم قابل استفاده، pH و شوری خاک با گذشت زمان معنی داری نبود. طبق نتایج مقایسه اثر تیمارها، هم بیوچارها و هم مواد اولیه آن ها توانایی چشمگیری در افزایش فسفر و پتاسیم قابل استفاده خاک دارا بودند، اما اثر بیوچارها بارزتر بود. فسفر قابل جذب خاک از مقدار ۴/۶ میلی گرم در کیلوگرم در شاهد، به ترتیب به مقادیر ۵/۱۱، ۷/۱۵، ۲۱، ۳/۱۷، ۷/۴۰ و ۲/۲۵ میلی گرم تحت تاثیر هر یک از تیمارهای کمپوست زباله شهری، کود گاوی، لجن فاضلاب، بیوچار کمپوست زباله شهری، بیوچار کود گاوی و بیوچار لجن فاضلاب، افزایش یافت. مصرف این مواد، پتاسیم قابل استفاده خاک را از ۷۵ میلی گرم در کیلوگرم به ترتیب به ۱۳۵، ۱۹۸، ۱۸۱، ۱۵۰، ۳۹۰ و ۸۱ میلی گرم در کیلوگرم خاک رساند. افزایش شوری خاک در تمام تیمارها نسبت به شاهد (عدم مصرف بیوچار یا مواد اولیه آن ها) ملاحظه شد. pH خاک در اثر مصرف هر یک از تیمارها نسبت به شاهد کاهش یافت. از این نظر تفاوتی بین بیوچار ها و مواد اولیه آن ها ملاحظه نشد. با توجه به اثرات بارزتری که بیوچارهای مورد بررسی در این تحقیق در افزایش فسفر و پتاسیم قابل استفاده خاک نسبت به مواد اولیه خود نشان دادند به نظر می رسد که بتوان در کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفره و پتاسه، به طور موثرتری از آن ها بهره جست.

کلیدواژه ها:

بیوچار ، کمپوست زباله شهری ، کود دامی ، لجن فاضلاب