ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر خشکسالی های آینده حوضه آبخیز گرگانرود تحت مدل های CMIP۶

مشخصه های خشکسالی به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی، در دوره های آتی ممکن است تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی تغییر نماید. پژوهش حاضر، با هدف پیش نگری خشکسالی هواشناسی در حوضه گرگانرود انجام شده است. به این منظور برونداد دما و بارش ۸ مدل پروژه CMIP۶ تحت دو سناریوهای (SSP۲-۴.۵) و (SSP۵-۸.۵) طی دو دوره ۲۰۵۴-۲۰۲۵ و ۲۱۰۰-۲۰۷۱ مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به بزرگ مقیاس بودن مدل های گردش کلی جو از روش تصحیح اریبی نگاشت چندک (Quantial Mapping) برای ریزگردانی GCMهای منتخب استفاده شد. با پیش نمایی مقادیر بارش و دما، شاخص SPEI، در مقیاس زمانی سالانه برای دوره های پایه و آتی محاسبه و در ادامه، نمایه‎های خشکسالی (مدت، شدت و بزرگی) بر مبنای تئوری Run استخراج و برای دوره های پایه و آتی با هم مقایسه شدند. با هدف ارتقای فرایند ارزیابی و کمی سازی اثرات تغییرات اقلیمی بر خشکسالی های آتی منطقه و نشان دادن عدم قطعیت های ناشی از مدل های اقلیمی از باندهای پیش بینی متغیرهای اقلیمی جهت کمی سازی شاخص SPEI استفاده شده است. نتایج پیش نگری اجرای گروهی مدل ها نشان داد که در شرایط اقلیم آینده متوسط دما و بارش سالانه در هر دو سناریو دارای روند افزایشی خواهد بود؛ بطوری که دما ۲/۱ تا ۴/۴ درجه سلسیوس و بارش به میزان ۲ تا ۹/۱۱ درصد افزایش می یابد. همچنین خروجی پایش خشکسالی بر مبنای شاخص SPEI در سناریو SSP۲-۴.۵ نشان داد شرایط منطقه در دهه های آتی در محدوده های نزدیک به نرمال یا ترسالی خواهد بود. این وضعیت در دوره آینده نزدیک در سناریو SSP۵-۸.۵ نیز ادامه دارد، ولی تحت تاثیر افزایش شدید دما و تبخیر و تعرق در دوره آینده دور، میزان وقوع خشکسالی ها افزایش خواهد یافت. نتایج حاصل از اجرای تئوری Run بیانگر آن است که نمایه های شدت مدت و بزرگی در سناریو  SSP۲-۴.۵و دوره ی آینده نزدیک در سناریو SSP۵-۸.۵ روند کاهشی خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

شاخص SPEI ، CMIP۶ ، نگاشت چندک ، تئوری Run ، حوضه آبخیز گرگانرود