توسعه پایدار شهری و شهر فشرده با رویکرد دهکده شهری (مطالعه موردی محله مهر، شهر فردوس)

شهر مانند موجود زنده است ، ساکنان شهر و فعالیت هایشان،روح و کالبد شهر به مثابه جسم اینموجود زنده می باشد . شهر طی حیات خود بر اثر عوامل مختلف تغییر شکل و گسترش می یابد ،لیکن شهر خوب شهری است که کالبدش نیازهای ساکنانش را با توجه به تغییرات زمان تامینکند. از دیدگاه برنامه ریزان شهری،یکی از روشهای دست یابی به توسعه پایدار و ارتقای کیفیتمحیط زیست شهری ، تعادل بخشیدن به توزیع فضایی کاربری ها از طریق شکل پایدار شهرهااست .در اواخر قرن بیستم با الهام از بنیان های علمی توسعه پایدار، رویکرد جدیدی به نام"نوشهر نشینی "و "رشد هوشمند" برای پایدار ساختن فرم فضایی شهرها مورد توجه قرارگرفته است . طبق فرض اساسی این دیدگاه توزیع متناسب کاربری ها و" شکل فشرده شهری"ضمن حفظ محیط زیست ، باعث استفاده کمتر از خود و برای حمل ونقل می شود .در کشور ما نیزتا زمانی که الگوی رشد و توسعه فضایی شهر ها ،ارگانیک و تعیین کننده رشد شهری ،عوامل"درونزا"و محلی بود ،محدوده شهری نیز کفایت کاربری های سنتی شهر را می داده و یک نوعتعادل میان محیط زیست و شهر برقرار بود،لیکن از زمانی که مبنای توسعه و گسترش شهرها بهواسطه تحوالت اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی ماهیتی "برونزا" به خود گرفت ،یا موتوریزه شدنشهرها ،در آمد های حاصل از فروش نفت اقتصاد شهری تزریق شد و شهرهای ما در نظام اقتصادی جهانی وتحت تاثیر آن قرار گرفت و دنبال آن الگوی توسعه بسیاری از شهرهای ایران و برای شتابان و بی رویه به خود گرفت. از ابتدای شکل گیری اندیشه توسعه پایدار در مجامعشهرسازی، یافتن الگویی عملی برای تحقق توسعه شهری پایدار، همواره از اصلی ترین دغدغههای شهرسازان بوده است . الگویی که ابعاد مختلف زیستمحیطی، فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی توسعه پایدار را پاسخگو باشد و با تاکید بر مختصات بومی و محلی هر منطقه ارائه شده باشد.ایده «دهکده های شهری» که در نیمه دوم قرن بیستم شکل گرفت و در دهه انتهایی این قرن با رسمیت بیشتری مطرح گشت، یکی از الگوهایی ست که با اندیشه تحقق سکونتگاهی پایدار، شکل گرفته است. این الگو را همچنین می توان در امتداد رویکردهای اخیر شهرسازان بهشهرسازی کوچک مقیاس دانست که عکس العملی در مقابل معضلات و چالش های فراوان کلانشهرهاست. الگویی که تلاش دارد، ضمن تحقق ابعاد گوناگون توسعه پایدار شهری، مطلوبیت هایزیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی زندگی روستایی و نیزتنوع، امکانات و فرصتهای زندگیشهری را هم زمان در یک سکونتگاه کوچک مقیاس جمع کند . این نوشتار با مطالعه و بررسیمنابع موجود در این باب، ضمن تبیین سرچشمه های شکل گیری و مبانی نظری ایده «دهکده های شهری » و یافتن اصلی ترین شاخصه های این الگو، هم چارچوب معینی از مختصات و ابعاد یک دهکده شهری را ارائه نموده و هم با مقایسه تطبیقی ویژگیهای این گونه از توسعه با شاخصههای توسعه شهری پایدار، آن را به عنوان یکی از گونه های توسعه شهری پایدار معرفی مینماید.(ماجدی ، ۱۳۹۹) زمین مساله های توسعه شهری ،مجله ابادی ،مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی ومعماری ایران،شماره ۳).

کلیدواژه ها:

شهر فردوس ، شهر فشرده ، دهکده شهری ، رشد هوشمند