ارزیابی مقاومت مزرعه ای و گیاهچه ای تعدادی از لاین های پیشرفته و امید بخش گندم نسبت به قارچ Blumeria graminis f.sp. tritici عامل بیماری سفیدک پودری گندم در ایران

بیماری سفیدک پودری گندم با عامل Blumeria graminis f. sp. tritici در سال های اخیر در بعضی از مناطق کشور به ویژه استان های شمالی خسارت قابل توجهی را به گندم وارد نموده است و مناسب ترین و موثرترین راه برای مدیریت و کنترل بیماری، استفاده از ارقام مقاوم به شمار می آید. در این بررسی، تعداد ۵۸ لاین از آزمایش های مقایسه عملکرد امید بخش (ERWYT) اقلیم های معتدل، ساحل خزری (گرم و مرطوب شمال) و سرد و تعداد ۲۰۰ لاین از آزمایش های عملکرد پیشرفته هم اقلیم (ARWYT) مربوط به سال زراعی ۱۳۸۳-۱۳۸۲ این اقلیم ها که از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی نسبت به سایر ارقام برتری نشان داده بودند، انتخاب و بطور متوالی در سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ در مناطق گرگان، ساری، مغان و ورامین در شرایط طبیعی کشت و در مرحله تورم سنبله و دو هفته بعد از آن، واکنش ارقام مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج دو ساله بررسی های مزرعه ای نشان داد که از مجموع ۵۸ لاین آزمایش های مقایسه عملکرد امیدبخش، در منطقه گرگان ۸ لاین، در مغان ۲۵ لاین، در ورامین ۳۰ لاین و در مازندران ۱۶ لاین، مقاوم بودند. همچنین از تعداد ۲۰۰ لاین آزمایش های عملکرد پیشرفته هم اقلیم, در گرگان ۳۱ لاین, در مغان ۵۵ لاین, در ورامین ۱۰۹ لاین و در مازندران ۶۵ لاین، مقاومت نشان دادند. تعداد ۳۹ لاین که درطی دو سال آزمایش و در تمامی مناطق فوق در شرایط مزرعه ای مقاوم بودند انتخاب و واکنش گیاهچه ای آن ها در شرایط گلخانه ای با پنج پاتوتیپ قارچ عامل بیماری که قبلا شناسایی شده بودند، بررسی شد. نتایج نشان داد که اغلب لاین ها در مرحله گیاهچه ای نسبت به بیماری حساس بودند اما بطور نسبی لاین ARWYT-N-۸۳-۸ با نیای SITE/ORL۹۱۲۷ در مقابل جدایه های شماره ۱ و ۴ مغان و جدایه های شماره ۳ و ۵ ورامین مقاوم، ولی در مقابل جدایه شماره ۲ گرگان حساس بود. همچنین لاین ARWYT-C-۸۳- ۴۹ با نیای APPOLO / HIL ۸۱A در مقابل جدایه های شماره ۴ مغان و ۵ ورامین مقاومت نشان داد ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. لاین ARWYT-C-۸۳-۶۹ با نیای APPOLO/۹۰Zhong۸۷، نیز نسبت به جدایه های شماره ۱ مغان و ۳ ورامین مقاوم بود ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. با توجه به نتایج این بررسی مشخص شد لاین هایی که در نیای خود رقم APPOLO را دارند، در مقابل بیشتر پاتوتیپ های قارچ عامل بیماری مقاوم بودند. از این ارقام می توان در صورت دارا بودن خصوصیات مناسب دیگر از جمله عملکرد زیاد محصول و مقاومت به سایر تنش های زنده و غیر زنده جهت کشت در مناطق آلوده استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

Wheat ، Powdery mildew ، resistance