بررسی تطبیقی خیار شرط در نظام حقوقی ایران و افغانستان

خیار شرط به عنوان یکی از مهم ترین خیارها و جلوه ای بارز از اصل مترقی حاکمیت اراده در عقود و قراردادها بشمار می رود. خیار شرط صلاحیت فسخ قرارداد است که برای یکی از متعاقدین یا هردوی آن ها یا شخص سوم در ضمن عقد اصلی شرط می شود یا بعد از عقد روی آن توافق صورت می گیرد. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی با رویکرد تطبیقی به تحلیل و توصیف داده ها پیرامون خیار شرط در نظام حقوقی (ایران و افغانستان) پرداخته و در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده به عمل آمده است. یافته های این پژوهش بیان گر این امر است که؛ در جریان و تعمیم خیارشرط و در تعیین مدت خیار در (عقودلازم، غیرلازم و ایقاعات) حقوق ایران نسبت به حقوق افغانستان بیشتر متکی به اصل مترقی حاکمیت اراده بوده و تنها عقد نکاح بصورت اتفاقی در هردو نظام حقوقی از این قاعده مستثنی قرار گرفته است. همچنین انتقال ملکیت بدلین در معاوضات مالی که در آن خیار شرط برای طرفین اعطاء شده باشد در حقوق ایران پذیرفته شده ولی حقوق افغانستان با استناد به دیدگاه ابوحنیفه آن را نپذیرفته است. و در ضمن انتقال حق خیارشرط برای ورثه در صورت وفات یکی از طرفین صاحب خیار در حقوق ایران پذیرفته شده ولی در حقوق افغانستان با استناد به دیدگاه احناف خیار شرط را در زمره حقوق مالی نپذیرفته و قابل انتقال به ورثه نمی داند و بعد از وفات صاحب خیار عقد لازم می گردد. و در اخیر به وجوه اشتراک و افتراق، محاسن و معایب هردو نظام حقوقی اشاره گردیده است.

کلیدواژه ها:

خیار ، شرط ، آثار ، قلمرو ، مدت خیار.