تربیت هدفمند، کل گرایانه، و گشوده

در این مقاله چهار نوع نگاه کل گرایانه را در رابطه با یکدیگر و برای امر تربیت مورد بررسی قرار می دهم: اکولوژی یا زیست بوم ژرف نگر، انقلاب شناختی تحت عنوان ۴E Cognition، بحث پدیدارشناسانه هایدگر درباره امکان انتولوژیک یا قوه، و بالاخره دیدگاه کل گرایانه و در عین حال انضمامی قرآن به امکان انتولوژیک و قوه در جهان امر تربیت شایسته است که بر قوه یا امکان انتولوژیک انسان در تحولی کل گرایانه و گشوده تمرکز کند. از یک طرف، مقابله با مشکلات زیست بوم جدید و گرمایش زمین که ناشی از تفکر انسان محور anthropocentric است، مستلزم یک نوع نگرش کل گرایانه به طبیعت است. طبیعت به عنوان یک کل دارای ارزش ذاتی است، صرف نظر از منفعت بخشیدن به انسان. دیدگاه علوم شناختی جدید تحت عنوان ۴E Cognition با دیدگاهی کل گرایانه سعی دارد که نشان دهد که ذهن، بدتمند (Embodied)، مبتنی بر حرکت (Enactive)، گسترش یافته در جهان (Extended) و بستریده در محیط جامعه فرهنگ (Embedded) است. این دیدگاه، تلقی کلاسیک که سیستم نورونی مغز یا کارکردگرایی را خاستگاه علم قرار می دهد، مورد چالش قرار داده و به نقش متقابل بدن، محیط، بودن - در جهان و شرائط فرهنگی - اجتماعی تاکید دارد. پدیدارشناسی هایدگر انسان را به عنوان یک «حرکت یا قوه حرکت» توصیف می کند که امکان انتولوژیک یا هستی امکان Being-possibleذات اوست به عنوان «بودن در عالم». انسان یک چیز بالفعل مانند یک سنگ یا ابزار نیست، بلکه انسان یک کشیدگی بین تولد و مرگ است که فرافکنی بر امکان ها، هستی او را رقم می زند و از این نظر انسان تا لحظه مرگ خویش «هنوز (بالفعل) نیست». از این نظر تفکیک قوه و فعل در انسان کاری انتزاعی است. فعالیت انسان در وضعیت حال کامل استمراری است و تا مرگ هنوز بالقوه است. از این نظر، هایدگر معتقد است، قوه possibility با امکان انتولوژیک بالا تر از فعلیت actuality است. قرآن کریم دیدگاهی انضمامی و کل گرایانه از آیات خداوند ارائه می دهد که قوه possibility درونی آن از خداوند می آید. خداوند شکافنده (فالق و فاطر) هسته و دانه و انسان و جهان نامید می شود. اما این شکافندگی و خلاقیت در وضعیت کشیدگی زمان حرکت در زمان یا حال کامل استمراری به عنوان قوه) تا روز قیامت، هدفمندی قوه یا امکان انتولوژیک انسان را در جهان ارائه می دهد. هیج قوه ای نیست مگر اینکه از خداوند باشد و انسان تا مرگ امکان توبه و برگشت را دارد. بطور اصولی، شایسته است که تربیت بر این دیدگاه کل گرایانه از اکولوژی، شناخت انسانی، و امکان بودن، که نه بر آنچه بالفعل است بلکه بر توانایی انسان به عنوان تحول دائم در امکان های متفاوت، به عنوان پروژه ای که در حال تحقق است در نظر گرفته شود که خداوند فالق و فاطر و هدف این قوه است: لاقوه الا بالله

کلیدواژه ها:

تفکر کل گرایانه ، ممکن -بودن یا امکان انتولوژیک ، قوه و فعل ، اکولوژی ژرف یا اکوسوفی ، شناخت بدنمند فعال در جهان بستریده در محیط -جامعه -فرهنگ ، فالق و فاطر قوه