بررسی پایداری عملکرد لاین های امید بخش گندم نان با استفاده از روش های چندمتغیره

به­منظور مطالعه پایداری لاین های امید­بخش گندم نان، آزمایشی با تعداد ۱۶ لاین به­همراه دو رقم شاهد چمران و افلاک به­ مدت دو سال زراعی در شش ایستگاه تحقیقاتی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفیبا چهار تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد کهبه­ترتیب ۹/۸۰، ۲/۳ و ۹/۱۵ درصد از کل تغییرات مربوط به اثر محیط، اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ و محیط بود. نتایج مدلآثار اصلی جمع­پذیر و برهمکنش ضرب­پذیر(AMMI) نشان داد که چهار مولفه اصلی مدل AMMI معنی­دار بودند و ۴/۷۸ درصد از تغییرات برهمکنش ژنوتیپ × محیط را توجیه کردند. هم­چنین مدل AMMI۱ نشان داد که لاین­های S-۹۱-۹، S-۹۱-۱۴، S-۹۱-۱۳و S-۹۱-۱۵ به­علت داشتن میانگین عملکرد بالاتر از میانگین کل، می­توانند به­عنوان ژنوتیپ­هایی با پایداری بیش­تر انتخاب شوند. بر مبنای مدل AMMI۲، لاین S۹-۹۱-۱۳ یکی از پایدارترین لاین­ها بود. مدل ضرب­پذیر تغییر­یافته (SHMM)که براساس آن محیط­های با حداقل اثر متقاطع در یک گروه قرار می­گیرند، محیط­های مورد مطالعه رابه سه گروه تفکیک کرد. گروه اول شاملداراب (هر دو سال)، ایرانشهر (سال اول)، خرم­آباد (هر دو سال) و دزفول (سال اول)،گروه دوم شامل دزفول (سال دوم)، اهواز (هر دو سال)، زابل (سال دوم) و ایرانشهر (سال دوم) و گروه سوم فقط شامل زابل (سال اول) بود. به­نظر می­رسد قرار گرفتن داراب و خرم­آباد در هر دو سال در یک گروه نشان­دهنده مشابهت نسبی این دو ایستگاه وحاکی از برهمکنش افزایشی یا غیر­کراس­اوری است. در مجموع، لاین­S-۹۱-۱۳ با داشتن عملکرد و پایداری عمومی بالا، لاین­ برتر این آزمایش بود که برای مطالعات تکمیلی جهت معرفی به­عنوان رقم تجاری جدید انتخاب شد.

کلیدواژه ها:

بای پلات ، تجزیه پایداری ، مدل AMMI ، مدل SHMM