ریشه های هیدروپلیتیکی امنیت منطقه ای در غرب آسیا (مطالعه موردی رودخانه هیرمند)

وقتی به کره زمین مینگریم حجم بسیاری از آن را آب تشکیل داده است اما تنها کمتر از سه درصد از این پهنه های آبی، آب شیرین است و از همین سه درصد نیز بیش از دوسوم آن بهصورت یخچال های قطبی و یا کوهستانی است اما با شدت گرفتن تغییرات آب و هوایی و رشد جمعیت، عدم توازن فعلی در دسترسی به آب تشدید گردیده. در مناطق خشک و نیمه خشک جهان ازجمله غرب آسیا، آب یکی از مسائل حیاتی به شمار میرود که کشورهای همسایه به طورجدی نیازمند همکاری و توافق در مورد آن هستند. بدون چنین فرآیندی تداوم صلح امکان پذیر نبوده و امنیت منطقه ای با تهدید روبرو میشود. مرزهای بین المللی ایران و افغانستان را در بخشی از سیستان، رود هیرمند تشکیل میدهد. این مرز سالهای زیادی است که موردپذیرش دو همسایه قرارگرفته است، اما اختلافهای زیادی بر سر چگونگی تقسیم آب هیرمند و دیگر حقوق مربوط به این رودخانه که از کوه های بابا در هندوکش سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی به دریاچه هامون در سیستان میریزد هنوز بحث انگیز است. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که چه راهکارهایی را در زمینه حل بحران آب رودخانه هیرمند بین ایران و افغانستان میتوان بیان داشت؟ فرضیه پژوهش بر این قرار است که با غیرسیاسی کردن هیرمند، رسیدن به فهم متقابل از منافع طرفین در این زمینه با انجام مذاکرات مستقیم، با درهم تنیدگی اقتصادی میتوان شاهد نوعی وابستگی اقتصادی میان دو کشور باشیم که به همکاری بیشتر و درنتیجه حل مشکلات دو کشور از طریق گفتگو کمک خواهد کرد.

کلیدواژه ها:

امنیت ، هیرمند ، افغانستان ، هیدروپلیتیک