تدوین الگوی کشت محصولات کشاورزی در راستای افزایش بهره وری فیزیکی منابع آب: کاربرد برنامه ریزی ریاضی

با توجه به رشد غیرقابل مهار جمعیت، توسعه روزافزون صنایع و کاهش چشمگیر منابع تولید محصولات کشاورزی نظیر آب، تعیین الگوی بهینه کشت محصولات کشاورزی به گونه ای که ضمن بیشینه ساختن سود کشاورزان، به پایداری منابع تولید کشاورزی و کاهش مصرف آب نیز کمک نماید، ضروری به نظر میرسد. مدل برنامه ریزی فرا آرمانی یکی از تکنیکهای تعیین الگوی بهینه کشت است که تصمیمات مدیر را کامل تر اعمال نموده و در تعریف محدودیت ها انعطاف پذیری بیشتری نسبت به مدلهای برنامه ریزی خطی و آرمانی دارد. در مطالعه حاضر با بهرهگیری از روشهای برنامه ریزی آرمانی و فرا آرمانی و با تاکید بر محدودیت آب، الگوی بهینه کشت محصولات زراعی شهرستان پاسارگاد در استان فارس تعیین شد. همچنین، با توجه به شرایط بحرانی آب در منطقه، آرمان آب آبیاری با وزن بیشتری وارد مدل شده و فرا آرمانهااکثرا برای این وضعیت تعریف شده اند. با درنظر گرفتن حد مجاز انحراف صفر از فرا آرمانهای مربوط به آب آبیاری و حل مدل با سه سطح انحراف مجاز از فرا آرمان مربوط به سایر منابع تولید، نتایج نشان داد که با افزایش انحراف، سطح زیر کشت نیز افزایش یافته و از ۲۱۱۱۷ به ۲۲۰۷۴ هکتار می رسد. با توجه به نتایج، الگوی بهینه کشت میبایست به گونه ای تعیین شود که کشاورزان به سمت کشت محصولات با نیاز آبی کمتر بروند. بنابر این، طبق الگوی بدست آمده، پیشنهاد میگردد که از کشت شلتوک که بیشترین مصرف آب را بین محصولات دارد خودداری شده و به جای آن چغندرقند که جایگزین خوبی برای دوره های تناوب با گندم میباشد، کشت گردد.

کلیدواژه ها:

برنامه زراعی بهینه ، برنامه ریزی فرا آرمانی ، استان فارس