عدالت علوی «تبیین عدالت اجتماعی ، قضایی و سیاسی در اندیشه امام علی (ع)»

مقاله حاضر سعی دارد به بررسی عدالت امام علی (ع) بپردازد، مسائل و موضوعاتی که در این باب مطرح می شود این استکه عدالت چیست؟ چرا اقامه عدالت مشکل است؟ علائم و نشانه های ظلم چیست؟ ایا عدالت امام (ع) در بعد سیاسی واجتماعی هم بوده یا خیر؟ ایا تحقق عدالت امروزه ممکن است یا خیر؟ عدالت در نظر امام (ع) چگونه است؟ و مسائل این گونهکه در این مقاله سعی در بررسی ان شده است.عدالت در معنای خاص خود به معنایی برابری طرفین دعوی از طرف قاضی است؛ ولی امروزه گاهی عدالت در تلقی توده مردممفهوم اخلاقی دارد که تحت تاثیر شرایط اعتقادی و اقتصادی و اجتماعی است که بر زندگی مردم تاثیر، و در وجدان عمومی بهوجود می اید. اما اقامه عدل در جامعه به این دلیل مشکل است که عدالت و عدل یک مسیر و طریق بیشتر ندارد ولی ظلم،دارای طریق های متعدد است و علائم و نشانه های که برای ظلم مطرح می شود می توان در نظر علی (ع) به معصیت در برابرخدا و ظلم و ستم به زیر دستان و غلبه بر انان و پشتیبانی از ظالم و ظلم اشاره کرد؛ و لذا ظلم منحصرا تعدی و تجاوز نیستبلکه مشکلات و مصادیق که اشاره شد هم می باشد و لذا امام (ع) در کلام نورانی به امور فردی و اجتماعی مردم تذکر می دهندو عدالت اجنماعی که در عصر امام (ع) مطرح بوده این است که حق هر کسی به طور مساوی در هر پست و جایگاهی که هستدر رابطه با مردم به او بدهند، هرچند این موضوع نسبی است و شاید در فرهنگ های متعدد معنای متفاوتی دارد و عدالتسیاسی و قضایی در نظر ان حضرت (ع) به همین امور و به معنای رسیدگی در صدور احکام به قصد ایجاد تناسب بین حقوقفردی و اجتماعی در چاچوب قانون.خود عدالت در منظر امام علی به عنوان یک اصل اعتقادی که به نحوه چشمگیر و قابل توجهی در اثار او به چشم می خورد ودر سخنان مختلف و در رفتارها ومنش ایشان این موضوع بسیار اشاره شده است به طوری که می فرمایند: « العدل افضل ام الجود»، ایا عدل شریف تر است یا جود و بخشندگی؟ به نظر ما شاید در ابتدا این بیاید که هردو یا شاید بخشش ولی خود ان حضرت در جای دیگر از نهج البلاغه جواب می دهد: «العدل ی ضع الامور مواضع ها و الجود یخرجه ها من جهت دها» (دشتی، ۱۳۸۲: ص۴۳۷) یعنی عدل جریان ها را در مجرای طبیعی خود قرار می دهد اما جود جریان ها را از طبیعت خود خارج می سازد. و لذا او نتیجه می گیرد که عدالت اشرف و افضل است.

کلیدواژه ها:

عدالت اجتماعی ، عدالت قضایی و سیاسی ، حکومت داری ، بیت المال