ارزیابی پایداری ژنتیکی برخی از صفات زراعی هیبریدهای سیب‌زمینی تحت شرایط آب و هوایی مختلف

این پژوهش به‌منظور دستیابی به هیبریدهای مناسب از نظر صفات زراعی با شرایط اقلیمی مناطق تولید سیب‌زمینی کشور اجرا شد. تعداد 20 هیبرید سیب‌زمینی همراه با پنج رقم تجاری (ساوالان، آگریا، کایزر، لوتا و ساتینا)، در آزمایشی بر اساس طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل، خراسان رضوی، کرج، اصفهان و همدان در سال 94-1395 ارزیابی گردیدند. در طول دوره‌ی رشد و پس از برداشت محصول برخی از صفات از جمله ارتفاع بوته، تعداد روز تا غده‌زایی، تعداد ساقه اصلی در بوته، تعداد و وزن غده در بوته، عملکرد غده کل و درصد ماده خشک غده اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات مورد ارزیابی نشان داد که بین هیبریدهای سیب‌زمینی از لحاظ تمام صفات اختلاف معنی‌دار وجود دارد و اثر متقابل هیبرید × محیط در صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا غده‌زایی، تعداد و وزن غده در بوته، عملکرد غده کل و درصد ماده خشک غده معنی‌دار بود. هیبریدهای 5، 9، 17 و 19 بیشترین عملکرد غده کل و هیبرید 20 و رقم ساتینا دارای کمترین وزن غده در بوته بودند. در تجزیه عامل‌ها، 3 عامل مستقل از هم 74/75 درصد از تنوع را توجیه نمودند. عامل اول, عامل عملکرد عامل دوم، عامل غده‌زایی و عامل سوم عامل ساختاری بوته نام‌گذاری شد. سه عامل اول برای گروه‌بندی هیبریدها مورد استفاده قرار گرفتند. هیبریدهای 5، 17 و 19 به‌عنوان هیبرید برتر انتخاب گردید. هیبریدهای 1، 3 و 20 با دارا بودن بیشترین درصد ماده خشک برای فرآوری (چیپس) قابل توصیه می‌باشد. صفت وزن غده در بوته و تعداد غده در بوته دارای بیشترین شاخص پیشرفت ژنتیکی، وراثت‌پذیری، ضریب تغییرات ژنتیکی و فنوتیپی بودند. لذا، می‌توان این صفات را در برنامه‌های اصلاحی از طریق گزینش بهبود داد.

کلیدواژه ها:

اثر متقابل ، سیب زمینی ، عملکرد ، محیط ، هیبرید ، وراثت پذیری