اعتبار آراء تحقیقی در منظر کثرت و قلّت از دیدگاه قرآن کریم

در دنیای پیچیده اجتماعی و سیاسی مراجعه به آرای عمومی، یکی از راهکار و فضیلت در جوامع به شمار می رود، تا آنجا که تعیین حکومت، عالیترین مقامات، قوانین و مقررات کشورها از طریق مراجعه به آرای مردم تعیین می شود قرآن مجید کتاب مقدس و آسمانی، راهنمای انسان ها از زمان نزول الی روز قیامت و اولین مرجع دینی، عقیدتی، اخلاقی مسلمانان است . مفهوم «اقلیت» و «اکثریت» در علم سیاست کاربرد وسیعى دارد و از بنیادهاى تحولات جامعه بشرى در عرصه قدرت و حکومت به شمار مىآید. یکی از موضوعات متنوعی که وجود دارد این است که سخن از اقلیت (قلیل) و مدح آن در برابر اکثریت در برخی از آیات قرآن کریم وجود دارد.، که در اغلب موارد اکثریت را مذموم دانسته است. در این پژوهش سعی بر این است که اعتبار و ارزش اکثریت و اقلیت از منظر قرآن و روایات بررسی شود تا با یافتن ملاک اعتبار در قرآن و روایات، جایگاه و منزلت اکثریت و اقلیت را در اسلام و به دنبال آن در حکومت اسلامی دریابیم. این پژوهش به روش تحلیل محتوای آیات و به روش کتابخانهای به صورت فیش برداری و گردآوری مطالب و استفاده از سایت ها و نرم افزارهای تفسیری نگارش یافته است. نتایج تحلیل داده ها به این صورت بوده است که در ابتدا به بررسی واژه هایی از ریشه های "کثر" و " قلل" در قرآن کریم پرداخته شده است که مفاهیم اکثریت و اقلیت انسان ها در آنها وجود داشتند و سپس آیات مربوط به این واژه ها جمع آوری شد. یافته های پژوهش حاکی از آن دارد که آن چنان که آیات قرآن بیان می فرماید و تجربه تاریخ هم آن را تأیید می کند، متأسفانه اکثریت مردم همیشه در راه حق و طرفدار حقیقت نبوده اند. همچنین استدلال شده است که از دیدگاه قرآن، میان اکثریت ملازمه و همکاری حاصل از همفکری برقرار نبوده، حتی در برخی موارد کج اندیشى و تفرقه برقرار است . از طرفی آیاتی از قرآن کریم که در آن قلیل مدح شده بود مورد بررسی قرار گرفته حکایت براین داشته که اقلیت ممدوح در راستای وظایفی که خداوند به انسانها داده و دستورات که به ایشان فرستاده است کوشا بوده، تلاش کردهاند فرامین الهی را به نحو احسن انجام دهند. به این جهت خداوند آنها را در قرآن نسبت به اعتبار آرای اکثریت مورد استثناء فرض نموده و مورد تفقد قرار داده است. در نهایت میتوان گفت که در مضامین موجود در قرآن کریم اکثریت و اقلیت ملاک نیست، بلکه ملاک حقانیت در قرآن، چیزی غیر از کمیت و ظواهر امور است. چنانکه طبق آیات الهی مورد بحث؛ گاهی خداوند به تراز اکثریت ارج می نهد و گاهی آن را زیر سوال میبرد. در کلام آخر می توان ادعا نمود که واژه های اکثریت و اقلیت در سه حوزه اعتقادی زیربنایی؛ توحید، نبوت، معاد در کنار حوزه مکارم بشری یعنی موازین اخلاق و رعایت احکام عملی شریعت الهی و بر اساس محوریت موضوع آیات معنی یافته است. بر اساس نتایج حاصله در نتایج مورد بررسی اختلاف معناداری مابین مصادیق اقلیت و اکثریت وجود دارد ولیکن در بهره برداری مفاهیم این پدیده ها مکمل یکدیگر محسوب می شوند. این موضوع ما را به این نکته هدایت می کند که در مباحث اساسی که نیاز به تخصص و تعهد افراد است، لازم است که با مشورت با اقلیت فهیم و شکور و فقیه، حدود و شرایع استخراج و گزینه های قابل قبول در معرض انتخاب و رای اکثریت تابع و تقلید کننده از افراد برتر اجتماعی قرار گیرد و نظر نهایی را اکثریت بر اساس منافع عموم و اهتمامشان به موضوع مورد نظر اقلیت فرهیخته انتخاب کنند.

کلیدواژه ها:

کثرت و قلّت ، اعتبار اکثریت ، اعتبار اقلیت ، دیدگاه قرآن ، اعتبار آراء