بررسی تغییرات روابط دبی و رسوب معلق در ایستگاه هیدرومتری مراوه (اترک)

از هنگامی که پوست? جامد زمین تشکیل گردید و هوای اطراف کر? زمین به حرکت درآمد با ریزش نزولات آسمانی عمل فرسایش و سپس انتقال جریان آب همراه با انتقال رسوب شروع گردیده و همچنان ادامه دارد. رسوبات موجود در رودخانه ها مشکلات زیادی را بهوجود می آورند که از آن جمله می توان رسوب گذاری در بستر رودخانه ها و درنتیجه ایجاد جزایر، رسوب گذاری در محل ورود رودخانه به دریا و تشکیل دلتا، رسو بگذاری در مخازن سدها و درنتیجه کاهش ظرفیت آنها و امثال اینها را نام برد. برای کاهش اثرات منفی انتقال رسوب می بایست رابطه میزان انتقال مواد رسوبی حمل شده با دبی جریان و نحوه تغییرات زمانی آنها را دقیقتر تعیین نمود. به این منظور مقادیر دبی جریان و دبی رسوب معلق اندازهگیری شده در ایستگاه هیدرومتری مراوه واقع بر شاخه اصلی رود اترک در طول دوره آماری 40 ساله از مراکز مربوطه اخذ شدند. سپس آزمونهای آماری لازم از قبیل آزمون کفایت دادهها و آزمون همگنی دادهها بر روی مقادیر دبی روزانه انجام شد و از همگن بودن داده ها اطمینان حاصل شد. با توجه به اینکه دبی رسوب تابعی از دبی جریان میباشد، مدل های مختلف روابط دبی رسوب و دبی جریان با توجه به شرایط هیدرولوژیکی و اقلیمی منطقه و تغییرات این روابط مورد بررسی قرار گرفتند. جهت انتخاب مناسبترین مدل، ازشاخص میانگین مربعات خطا استفاده گردید. نتایج حاصله نشان داد که مدل متداول برآورد رسوب که در آن تنها از یک معادله به عنوان منحنی سنجه رسوب استفاده می شود، در بین مد لهای موردمطالعه دارای بیشترین میزان خطا می باشد و پیشنهاد میشود که حتی الامکان از مدل هایی که دارای خطای کمتری در برآورد رسوب می باشند استفاده شود.

کلیدواژه ها:

تغییرات جریان و رسوب ، دبی رسوب ، رسوب معلق ، منحنی سنجه رسوب ، اترک