بررسی تاثیر مدیریت بقایای گیاهی بر برخی پارامترهای حاصلخیزی خاک، عملکرد و اجزای عملکرد نظام های تناوبی مبتنی بر گندم

کمبود ماده آلی خاک و تبعات آن یکی از مشکلات اصلی در جهت کشاورزی پایدار میباشد. با این وجود در کشور ما کشاورزان هر ساله اقدام به جمع آوری یا سوزاندن بقایای گیاهی مینمایند. هدف از اجرای این طرح انجام روش های مختلف مدیریت بقایا و بررسی تاثیرآن روی برخی پارامترهای حاصلخیزی خاک، عملکرد واجزای عملکردنظام های تناوبی مبتنی برگندم میباشد. این تحقیق با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکراربه مدت 5 سال در ایستگاه تحقیقات جلگه رخ اجرا شد. فاکتور اصلی شامل 4 تیمار تناوب های زراعی مختلف گندم: 1-کشت مداوم گندم 2-گندم گندم -گندم-کلزا -گندم 3- گندم چغندر قند - گندم سیب زمینی گندم 4- گندم-ذرت-گندم- سیب زمینی گندم و فاکتور فرعی مدیریت بقایا شامل سه سطح 1- جمع آوری کامل بقایا 2-برگشت ‮‭50‬ درصد بقایای به خاک 3- برگشت کامل بقایا هر محصول به خاک می باشد. نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد گندم در سال پنجم با مقدار ‮‭7855‬ مربوط به پیش کشت کلزا (تیمار2)، محصول چغندر قند با مقدار غده ‮‭81944‬ و محصول ذرت علوفه ای با مقدار ‮‭55298‬ در سال دوم، سیب زمینی با مقدار غده ‮‭26720‬ و کلزا با مقدار عملکرد دانه ‮‭3681‬ کیلوگرم در هکتار در سال چهارم تولید شدنتایج نشان داد که اثر گیاه پیش کاشت ومیزان برگشت بقایای گیاهی بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع و طول سنبله گندم معنی دار(‮‭0/05‬ ‭p) ‬بود. بیشترین عملکرد دانه وبیولوژیک گندم بعد از کشت کلزا به ترتیب با ‮‭7855‬ و‮‭17990‬ کیلوگرم در هکتار وکمترین میزان در کشت ممتد گندم به ترتیب با ‮‭5754‬ و‮‭15920‬ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد.استفاده از تناوب کاشت گندم با سایر گیاهان زراعی منجر به افزایش عملکرد گندم گردید. بیشترین وکمترین عملکرد دانه به ترتیب در شرایط برگشت ‮‭100‬ درصد بقایای گیاهی وعدم برگشت بقایای گیاهی به خاک با مقدار‮‭7344‬ و ‮‭6829‬ کیلوگرم در هکتار حاصل شد. همچنین نتایج نیز نشان داد استفاده از بقایای گیاهی در خاک باعث افزایش عملکرد وکارآیی مصرف انرژی گندم شد، هر چند کیفیت بقایای گیاهی همچون نسبت ‭C:N ‬ونیز میزان بقایای اضافه شده به خاک حایز اهمیت می باشد. واژه های کلیدی: تولیدپایدار، چغندر قند، ذرت علوفه ای، سیب زمینی،کلزا