ارزیابی واکنش لاین های گندم مربوط به آزمایشات مقایسه عملکرد ایستگاهی، مقدماتی، و پیشرفته اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور و ژنوتیپ های بین الملل و منتخب سال زراعی ‭93-1392 ‬نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله

بیماری بلایت فوزاریومی سنبله که عمدتا توسط گونه ‭Fusarium graminearum ‬ایجاد می شود یکی از مهم ترین بیماری های گندم در ایران است که مخصوصا در اقلیم گرم و مرطوب کشور باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول می شود. با توجه به این که یکی از مهم ترین اهداف موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر معرفی ارقام با عملکرد بالا و مقاوم به بیماری ها از جمله بیماری بلایت فوزاریومی می باشد لازم است ژنوتیپ های مربوط به برنامه های اصلاحی گندم به ویژه مواد مربوط به اقلیم گرم و مرطوب شمال همه ساله از نظر مقاومت به این بیماری مورد بررسی قرار گیرند. پروژه حاضر به منظور بررسی واکنش‮‭473‬ ژنوتیپ گندم مربوط به آزمایشات مختلف بخش تحقیقات غلات موسسه شامل ‮‭68‬ لاین آزمایشات مقایسه عملکرد ایستگاهی (‮‭148 , (PWSN ‬لاین آزمایشات مقایسه عملکرد یکنواخت مقدماتی ‭(PRWYT)‬، و ‮‭40‬ لاین آزمایشات مقایسه عملکرد یکنواخت پیشرفته ‭(ARWYT)‬، همگی مربوط به اقلیم گرم و مرطوب شمال در سال ،‮‭1392‬ به اضافه ‮‭165‬ ژنوتیپ منتخب بخش و ‮‭49‬ ژنوتیپ پانزدهمین خزانه غربال بلایت فوزاریومی سنبله (‮‭15‬‭FHBSN) ‬دریافتی از مرکز بین المللی اصلاح گندم و ذرت ‭(CIMMYT) ‬نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی در شرایط مزرعه در دو منطقه گرگان و مغان به اجرا درآمد. همچنین بررسی واکنش دو گروه از مواد فوق الذکر، یعنی لاین های آزمایشات مقایسه عملکرد پیشرفته و ژنوتیپ های منتخب بخش، در شرایط گلخانه در کرج جزو اهداف این پروژه بود. با توجه به میانگین شاخص بیماری لاین های آزمایشی در دو منطقه اجرای آزمایش، حدود %‮‭82‬ لاین های آزمایشات مقایسه عملکرد ایستگاهی مقدماتی، حدود %‮‭33‬ لاین های آزمایشات مقایسه عملکرد یکنواخت مقدماتی، %‮‭20‬ لاین های آزمایشات مقایسه عملکرد یکنواخت پیشرفته، %‮‭40‬ ارقام و لاین های منتخب بخش غلات، و حدود %‮‭27‬ ژنوتیپ های گندم دریافتی از سیمیت با دارا بودن میانگین شاخص بیماری پایین تر یا مساوی %،‮‭10‬ دارای سطح قابل قبولی از مقاومت در برابر بیماری بودند. تحت شرایط گلخانه، هیچ لاین مقاوم به بیماری در میان مواد آزمایشات مقایسه عملکرد پیشرفته یافت نشد اما ‮‭22‬ ژنوتیپ از ژنوتیپ های منتخب بخش غلات با داشتن شدت بیماری پایین تر یا مساوی %،‮‭10‬ دارای مقاومت خوبی در برابر بیماری بودند. با در نظر گرفته داده های مزرعه ای و گلخانه ای، ‮‭13‬ ژنوتیپ از این ژنوتیپ ها تحت هر دو شرایط مزرعه و گلخانه دارای مقاومت بالایی در برابر بیماری بودند. واژه های کلیدی: گندم، بلایت فوزاریومی سنبله، ‭Fusarium‬، مقاومت، اقلیم گرم و مرطوب شمال