غربال گری اولیه ژنوتیپ های مرکبات از نظر تحمل به خشکی و بررسی برخی جنبه های مرفولوژی وفیزیولوژی در ژنوتیپ های متحمل

خشکی مهمترین تنش غیرزنده است که در بروز دامنه وسیعی از تغییرات مرفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی در گیاهان موثر است.در این پژوهش، در آزمایش اول تحمل به خشکی در دانهال های نوسلار یکساله 16 ژنوتیپ طبیعی و 9 پایه تجاری مرکبات، در قالب طرح کاملا̋ تصادفی در 6 تکرار تحت تیمارهای شاهد و تنش شدید خشکی مورد ارزیابی قرار گرفت. طول دوره بقا طی دوره تنش شدید خشکی نشان داد ژنوتیپ های شماره 13 (پونسیروس)، شماره 4 (شانگشا)، شماره 19 (ترویر سیترنج)، شماره 11 (دورگ طبیعی) و شماره 17 (نارنج) دوره بقا طولانی-تری از ژنوتیپ های شماره 14 (راف لمون)، شماره 18 (دورگ طبیعی)، شماره 12 (دورگ طبیعی)، شماره 3 (دورگ طبیعی) و شماره 20 (سیتروملو) داشتند. علاوه بر آن بیش ترین تعرق کل در ژنوتیپ شماره 5 و کم ترین در ژنوتیپ شماره 13 (پونسیروس) دیده شد. برخی صفات مرفولوژی و فیزیولوژی، یک هفته قبل از پایان دوره بقا در دانهال های شاهد و تحت تنش تعیین شدند. با بررسی اطلاعات حاصل از ژنوتیپ های با دوره بقا طولانی، ژنوتیپ شماره 13 (پونسیروس)، دارای نشت یونی پایین و ژنوتیپ شماره 4 (شانگشا) نیز از نشت یونی پایین و محتوای نسبی آب برگ بالا برخوردار بودند. در ژنوتیپ شماره 19 (ترویر سیترنج)، افزایش وزن تر شاخه به ریشه ونشت یونی پایین مشاهده شد ولی ژنوتیپ شماره 17 (نارنج)، دارای محتوای نسبی آب برگ بالا بود. در بین ژنوتیپ های با دوره بقا پایین، نشت یونی بالا و محتوای نسبی آب برگ پایین در ژنوتیپ شماره 18 دیده شد. ژنوتیپ شماره 12، نشت یونی بالا و محتوای نسبی آب برگ پایین داشت ولی ژنوتیپ شماره 3، نسبت کافی وزن خشک شاخه به ریشه و نشت یونی بالا را نشان داد. در ژنوتیپ شماره 20 (سیتروملو)، کاهش وزن تر ریشه، شاخه و کل مشاهده شد. بنابراین با توجه به مقایسه میانگین ها و همبستگی صفات با دوره بقا می توان صفت نشت یونی را به عنوان نشانگر فیزیولوژی مناسب در مبحث تحمل به خشکی معرفی نمود. واژه های کلیدی: پایه، محتوی نسبی آب برگ، نشت یونی، وزن تر برگ، وزن خشک برگ