احیا و ارزیابی مقاومت به بیماری شانکرساقه آلتر ناریایی در نمونه های جدید کلکسیون گوجه فرنگیبانک ژن گیاهی ملی ایران

گوجه فرنگی در حال حاضر با توجه به سطح زیر کشت بین 150 تا 190 هزار هکتار یکی از محصولات مهم کشاورزی در ایران می باشد. بسیاری از عوامل بیماری متعددی از جمله گونه هایAlternaria spp. باعث کاهش میزان و کیفیت این محصول می گردد. استفاده از ارقام مقاوم در برنامه های اصلاح نژادی یکی از موثرترین و مقرون به صرفه ترین روش های جلوگیری از این بیماری در راستای کاهش میزان سموم و حفظ محیط زیست می باشددر این تحقیق نمونه های ژنتیکی جدیدگوجه فرنگی نگه داری شده در بانک ژن گیاهی ملی ایران جهت احیا و ارزیابی به بیماری شانکر ساقه مورد پایش قرار گرفتند.در مرحله اول بذور پس از نشا جهت احیا به مزرعه انتقال داده شده و بذر گیری انجام گردید در این مرحله صفات مورفولوژیکی بر اساس دستورالعمل IPGRI در سه مرحله گلدهی، میوه دهی و پس از برداشت یادداشت برداری شده و همبستگی صفات بررسی گردید.در مرحله بعد از مزارع آلوده دو استان البرز و تهران نمونه برداری از گیاهان مشکوک بعمل آمده و پس از کشت در آزمایشگاه 40 جدایه قارچی از جنس Alternaria، شامل گونه های A. alternata, A. tenuissima, A.arborescens, جداسازی، خالص سازی و شناسایی گردید. بر مبنای آزمون های بیماریزایی اولیه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی بهترین روش بیماری زایی شامل اسپور پاشی و جدایه های مهاجم جهت آزمون های بعدی انتخاب شدند.در مراحل بعدی واکنش نمونه های ژنتیکیگوجه فرنگی در مقابل جدایه های قارچ آلترناریا در دو سطح گلخانه برای مرحله گیاهچه و سطح مزرعه برای مرحله گیاه بالغ هر کدام در دو نوبت مقایسه شد. درارزیابی مقاومت در شرایط گلخانه ای نمونه های26 و 20کمترین پیشرفت بیماری را نشان دادند. نمونه های 21، 22، 18، 36،2، 29، 35، 30، 24، 11 و 28 در درجات بعدی پیشرفت قرار گرفتند.در ارزیابی مقاومت درمزرعه که گیاهان بالغ مورد ارزیابی قرار گرفتند در نوبت اول آزمون بیماری زایی در مزرعه نمونه های گیاهی 21،8،10،24،28،و 29 گسترش بیماری کمتری را نسبت به سایر نمونه ها نشان دادند. در نوبت دوم آزمون بیماری زایی در مزرعه نمونه های 17،10،12،29،18،37 کمترین گسترش بیماری را داشتند.با استفاده از شاخص آلودگی نمونه های گیاهان بالغ 3، 4، 5، 6، 7، 8، 10، 14، 15، 17، 18، 20،21، 28، 29 و 30 حساسیت کم و سایر نمونه های گیاهی حساسیت میانه نسبت به قارچ عامل بیماری شانکر ساقه داشتند.نمونه های ژنتیکی شماره 21، 10،29، 18 و 20 در هر دو مرحله گیاهچه و گیاه بالغ بیشترین تحمل به بیماری را نشان دادند وجهت بررسی های بعدی و استفاده در برنامه های اصلاح ارقام گوجه فرنگیتوصیه می گردد.کلمات کلیدی: گوجه فرنگی، شانکر ساقه ، مقاومت، ژرم پلاسم و آلترناریا