آیین پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) قبل از بعثت

بسم الله الرحمن الرحیم

شکی نیست که رسول خدا صلی الله علیه وآله از روزی که چشم به جهان گشود تا روزی که چشم از این جهان فروبست موحد و یکتاپرست بود و آنی و کمتر از آن شرک نورزید ، پدران و اجداد او نیز همه موحد و خدا پرست بودند ؛ اما در باره ای اینکه آیین آن حضرت قبل از بعثت خودش و آوردن اسلام چه بوده است اختلاف نظر وجود دارد.

بزرگان اهل سنت و مخصوصا علما و دانشمندان شیعه در این باره مفصل سخن گفته اند ، که از مجموع آن سخنان می توان به این نتیجه رسید ، که رسول خدا صلی الله علیه وآله قبل از بعثت نیز زمینه و درجاتی از مقام نبوت را ، دارا بوده و با تعبد به دین خود کلیات احکام آن را انجام می داده ؛ ولی مامور به تبلیغ نبوده است ، به تعبیر دیگر آن حضرت به نوعی نبی بوده است نه رسول ؛ دلایل و شواهد زیادی بر این مدعا وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم :

1 ) ابن سعد در طبقات ج1 ، ص 148 نقل می کند که شخصی از رسول خدا صلی الله علیه وآله پرسید :« متی کنت نبیا ، چه زمان پیامبر بودی ؟ » مردم (اصحاب) گفتند : ساکت ساکت ، حضرت فرمودند :« دعوه ، رهایش کنید » سپس خطاب به آن شخص فرمود :« کنت نبیا وآدم بین الروح والجسد ، من پیامبر بودم در حالی که آدم بین روح و جسد به سر می برد». کنایه از این که هنوز خلقت آدم کامل نشده بود.

این مضمون در منابع شیعه نیز نقل شده است ، از جمله در مناقب آل ابی طالب ج1 ، ص214 از آن حضرت نقل شده است که فرمود :« کنت نبیا و آدم بین الماء و الطین ، من نبی بودم در حالی که آدم در بین آب و گل بود ».

2 ) در شواهد التنزیل ج1 ، ص 199 از آن حضرت نقل شده است که فرمود:« انا اولهم فی النبوه و آخرهم فی البعث ، من اولین پیامبر در نبوت و آخرین شان در بعثت هستم ». همچنین به روایت دلایل النبوه ابونعیم اصفهانی ص 42 آن حضرت فرمود :« کنت اول النبیین فی الخلق وآخرهم فی البعث ، من نخستین پیامبران در خلقت و آخرین آنان در بعثت بودم ».

این دسته روایات به روشنی دلالت دارند بر اینکه رسول خدا صلی الله علیه وآله حتی قبل از خلقت حضرت آدم ابوالبشر ، پیامبر بوده است چه رسد به قبل از بعثت آن حضرت .

3 ) امیرالمومنین در خطبه 192 نهج البلاغه می فرماید :« و لقد قرن الله به ص من لدن ان کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طریق المکارم و محاسن اخلاق العالم لیله و نهاره ... ، از وقتی که رسول خدا صلی الله علیه و آله از شیر گرفته شد ، خداوند بزرگترین فرشته از فرشتگانش را مامور وی نمود، تا شبانه روز او را در مسیر کرامت و محاسن اخلاق جهان سوق دهد». این مضمون در منابع اهل سنت ازجمله در بهجه المحافل عامری حرضی ج1 ، ص58 آمده است.

از این سخن امیرمومنان علیه السلام به خوبی معلوم می شود که آن حضرت به صورت ویژه تحت تربیت خدای سبحان بوده و بعید نیست که از این طریق کلیات احکام اسلام را به آن حضرت تعلیم داده باشد و به آنها عمل نماید.

4 ) چنانکه در احتجاج طبرسی ج1 ، ص133 و منابع دیگر آمده است حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در خطبه تاریخی و مشهور خود در مسجد النبی در مدینه فرمود :« اشهد ان ابی محمدا عبده و رسوله اختاره قبل ان ارسله و سماه قبل ان اجتباه و اصطفاه قبل ان ابتعثه... ،گواهی می دهم که پدرم محمد بنده و فرستاده خداست . پیش از آنکه او را بفرستد انتخاب کرد و پیش از آنکه بر گزیند نامید و پیش از آنکه مبعوث گرداند برگزید ».

با توجه به چنین دلایل و شواهد زیاد و متقن است ، که بزرگان فریقین مخصوصا شیعه ها بر این عقیده اند که پیامبراکرم صلی الله علیه وآله قبل از بعثت خود پیامبر بوده و به کلیات احکام اسلام عمل می کرده است. چنانکه فتال نیشابوری در روضه الواعظین ج1 ، ص 52 می نویسد:« طایفه شیعه اجماع دارند بر اینکه رسول خدا صلی الله علیه و آله در نهان رسول و نبی بود و از زمانی که خداوند متعال او را مکلف کرد ، برخلاف آنچه قریش انجام می دادند ، روزه می گرفت و نماز می خواند . وقتی چهل ساله شد خداوند عز وجل به جبرئیل فرمان داد نزد او برود و فرمان آشکار کردن رسالت را به او ابلاغ کند ».

علامه مجلسی نیز در بحار الانوار ج 18 ، ص 248 پس از نقل اقوال در این باره ، می گوید :« آنچه از اخبار معتبر و آثار مستفیض برای من روشن شده این است که آن حضرت قبل از بعثتش از زمانی که خداوند در ابتدایی سنش عقلش را کامل کرد نبی و موید به روح القدس بود ، فرشته با وی سخن می گفت ، سخن فرشته را می شنید و در خواب او را می دید . سپس بعد از چهل سال رسول گردید ، با فرشته رو به رو سخن می گفت و قرآن بر وی نازل شد و مامور به تبلیغ گردید ».

اجماع شیعه بر عصمت پیامبراکرم صلی الله علیه وآله قبل از بعثت نیز موید همین نظریه است .