کودک آزاری ومجازات های ان درقانون

 

درمیان تمام افریده های هستی فرزند ارزش ویژه ای دارد ،چه درمیان انسان ها وچه درمیان حیوانات اما به دلیل برخوداری کامل انسان از قوه ی عقل وشعور نسبت به سایر موجودات هستی مسئولیت انسان فراگیر تر خواهد بود ،ازطرفی کودکان هم درجامعه مانند همه ی افراد جامعه حق وحقوقی دارند که فارغ ازهرگونه تقسیم بندی سیاسی یا جغرافیایی یانژادپرستی و...باید رعایت شوند ،درهمه ی جوامع بشری یکی از پشتوانه های حقوق کودکان قانون است که به وضوح این حقوق رابیان می کند ودراصلاح زمانی که حقوق کودک درجامعه رعایت نشود کودک ازاری (child abuse)نام دارد،که درصورت رعایت نشدن این حقوق توسط افراد (حتی والدین کودک )می تواند برای شخص یا اشخاص مسئولیت هایی را درپی داشته باشد،آزار را از دو بعد می توان به آن نگریست، آزار روحی و آزار جسمی، متاسفانه برخی از پدر و مادرها عامل کودک آزاری هستند، پدیده شوم کودک آزاری می تواند باعث شود که شخص در بزرگسالی با عقده ها و کمبودهایی که حاصل دوران کودکی است، دست به جرایمی زند که جامعه را به ورطه ی هلاکت کشاند، به همین منظور قانون در این عرصه ورود کرده است تا بتواند از این اقدامات ناجوانمردانه و مخرب جلوگیری کنددر یادداشت زیر نویسنده سعی بران داشته تا باروشن کردن صریح مصادیق کودک آزاری بتواند گامی کوچک اما موثر در جهت رعایت حقوق کودکان درجوامع برداشته داشته باشد

برخی ازانواع کودک آزاری ها

از نگاه کلی کودک آزاری(child abuse )را می توان به دو بخش کلی کودک آزاری جسمی و کودک آزاری روانی تقسیم می شود، با توجه به انگیزه و عوامل ارتکاب جرم، کودک آزاری به انواع مختلفی قابل تقسیم است، که عبارتند از:

۱. کودک آزاری ناشی از آزار جسمی مانند ضرب و جرح

۲. کودک آزاری ناشی از بهره گیری خلاف، مانند بهره گیری برای قاچاق و مطلق به کار گرفتن کودک زیر پانزده سال

۳. کودک آزاری ناشی از ترک فعل مانند نادیده گرفتن عمدی سلامت، بهداشت و ترک انفاق کودک

۴. کودک آزاری جنسی مانند استفاده از کودک در هرزه گری ها

صریح ترین قانون در تقابل با کودک آزاری

صریح ترین قانونی که در تقابل با پدیده کودک آزاری به تصویب رسیده، قانون حمایت از کودکان و نوجوانان (مصوب ۱۳۸۱) است، که در برگیرنده کودکان زیر ۱۸ سال نیز است، البته در قوانین دیگری نیز به صورت جسته و گریخته و به مناسبت هایی به مسائل کودک آزاری پرداخته شده و در صدد حمایت از کودک بر آمده است. (۳) به عنوان مثال ماده ۲ قانون حمایت از کودکان مقرر کرده است «هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه جسمی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد ممنوع است».

بر اساس این تعریف، ماهیت کودک آزاری، اذیت و آزار است، بنابراین مجرم باید سوءنیت عام و خاص داشته و در صدد آزار او برآمده باشد. بدین سبب کسی که از روی غفلت یا عدم سوءنیت باعث به وجود آمدن صدماتی به کودک شود، مرتکب کودک آزاری نشده است.

 

وارد کردن صدمات روانی به کودکان جرم است؟

از سوی دیگر کودک آزاری، جرمی مقید به نتیجه است و باید عملیات آزار دهنده، موجب صدمات جسمی یا روانی و اخلاقی گشته و سلامت جسم و روان کودک را به خطر اندازد. عنصر مادی این جرم، عبارت است از صدمات جسمی، مانند جراحات و صدمات روانی، مانند پریشانی روانی، اضطراب، افسردگی و مانند آن. جالب این که پیش از این در قوانین، صدمات روانی جرم تلقی نمی شده است، لکن این قانون در جهت حمایت کامل از کودک، صدمات روانی را نیز جرم تلقی نموده است. بنابراین، این ماده در بر گیرنده جرایم ناشی از کودک آزاری جسمی ناشی از آزار و نیز کودک آزاری روانی می شود.

هر چند ماده ۷ قانون حمایت از کودک مقرر کرده است که «اقدامات تربیتی در چارچوب ماده (۵۹) قانون مجازات اسلامی، مصوب ۷/۹/۱۳۷۰ و ماده (۱۱۷۹) قانون مدنی، مصوب ۱۹/۱/۱۳۱۴ از شمول این قانون مستثنی است، اما از مصادیق کودک آزاری ناشی از آزار جسمی، تنبیه بدنی خارج از حد متعارف توسط والدین یا سرپرست قانونی است، که بخش عظیمی از آمار کودک آزاری را در ایران و جهان دارد.

مجازات کودک آزاری و برخورد با این پدیده شوم

برخی از حقوقدانان یکی از دلایل افزایش این نوع از کودک آزاری را به سبب ابهامات قانونی می دانند که این ابهامات قابل بررسی است. با توجه به تبیین فقه، تنبیه بدنی منتهی به قطع عضو یا جرح، به یقین خارج از حد متعارف بوده و علاوه بر مجازات، به موجب ماده ۱۱۸۴ قانون مدنی بنا به صلاحدید قاضی می تواند سبب عزل ولی کودک از ولایت و سرپرستی او شود، البته ضرب و جرح کودک، چه از سوی والدین و چه غیر ایشان، به موجب عموم مواد ۲۶۹، ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی قابل قصاص و دیه است.

مصادیق کودک آزاری چیست؟

قانون در خصوص تعریف کودک آزاری صراحتا مطلبی را بیان نکرده فلذا به تعریفی که سازمان بهداشت جهانی ارائه داده است، توجه می کنیم. سازمان جهانی بهداشت تمام افرادی که زیر ۱۸ سال هستند را کودک قلمداد می کند و در تعریف کودک آزاری آورده است که آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسئول هستند

یکی از نمونه های آزار کودک، ضرب و شتم او توسط پدر او است. زمانی که پدر از محل کار به خانه می آید و به دلیل درگیری ذهنی که دارد، با کوچک ترین خطای فرزند خود، در اصطلاح او را زیر بار کتک می گیرد. این عمل نه تنها جسم کودک را جریحه دار می کند، بلکه به روح و روان کودک نیز لطمه وارد می کند و یکی از پیامدهای آن، عدم اعتماد به نفس در کودک می شود.

یکی دیگر از نمونه های کودک آزاری وارد کردن فشارهای روحی به کودک است. به عنوان مثال مادر خطاب به فرزند خود از الفاظ ناشایستی استفاده می کند که روح زلال کودکانه را دگرگون می کند.

طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱، هرگونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان جرم است و مرتکبین به زندان یا جریمه نقدی محکوم خواهند شد. به همین منظور مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا تا ده میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۱۰) ریال جزای نقدی محکوم می شود.

 ایا قوانین مربوط به کودک آزاری در ایران موثرهستند؟

قوانین مربوط به کودک آزاری در کشورمان کهنه و ناکارآمد بوده و نیاز به بازبینی و تجدید نظر دارد. در سال ۱۳۳۸ اولین قانون حمایت از کودکان تصویب و تا سال ۱۳۸۱ علی رغم وجود نقص های فراوان هیچ گونه قانونی جدید و کار آمدی تصویب نشد.

به دنبال نقص در قانون گذاری جرایم علیه کودکان روز به روز افزایش یافت که این معضل مجلس را بر آن داشت که در سال ۱۳۸۱ قوانین کامل تری در رابطه با حمایت از کودکان و تعیین مجازات کودک آزاری به به تصویب رساند،که هم چنان نیاز به تغییراتی جدی تر وبازدارنده دارد

درصورت مشاهده ی کودک ازاری چه اقدامی انجام دهیم؟

در ماده دو این قانون تمامی افراد زیر ۱۸ سال تحت پوشش این قانون قرار گرفته و کودک آزاری دیگر نیازی به شاکی خصوصی ندارد. در صورت مشاهده کودک آزاری می توانید به مراکز مربوطه گزارش داده، و دادستان به عنوان مدعی العلوم باید موضوع را پیگیری نماید. هرگونه خرید و فروش کودکان به عنوان نیروی کار و بهره کشی و انجام کارهای خلاف از قبیل قاچاق جرم بوده و قانون مجازات شش ماه تا یک سال زندان یا جزای نقدی از ده میلیون ریال را برای آن تعیین کرده است.

هر گونه اذیت، درد و رنج روحی و جسمی، بی تفاوت بودن به سلامت کودک و بهداشت روانی و جسمی آنها و هر گونه ممانعت از تحصیل جرم محسوب شده و ممنوع می باشد و قانونگذار سه ماه و یک روز، تا شش ماه حبس و یا ده میلیون ریال جزای نقدی را برای مجرمین تعیین نموده است.

مطابق با ماده شش این قانون، تمامی افراد و کارکنان در موسسات و مراکزی که به نحوی مسئولیت نگهداری و سرپرستی کودکان را عهده دار هستند، موظفند تا به محض دیدن کودک آزاری مراتب را جهت پیگرد قانونی و گرفتن تصمیم مناسب به مقامات صالح قضائی اعلام کنند. در صورت نادیده گرفتن، قانون مجازات آنها را حبس تا شش ماه یا پرداخت جزای نقدی تا پنج میلیون ریال مشخص نموده است.

ماده ی چهار اصلی ترین این مواد قانونی است و مطابق با آن، مجموعه ای از رفتارها را که موجب آزار کودک می شوند (اعم از روحی و جسمی) جرم تلقی کرده و برای آن مجازات حبس حداکثر تا شش ماه یا جزای نقدی ۱۰ میلیون ریالی تعیین کرده است.

در ماده ۱۱ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان آمده است: «هر فردی مرتکب قتل عمد یا ضرب و جرح عمدی کودک و یا نوجوان شود و به هر علتی قصاص نشود، علاوه بر پرداخت دیه طبق مقررات قانون مجازات جمهوری اسلامی ایران به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مقرر قانونی محکوم خواهد شد.»

غیرقابل گذشت بودن جرم کودک آزاری

قانونگذار ایران در خصوص جرم کودک آزاری ذره ای مسامحه نکرده است و این ضد ارزش را در زمره جرایم غیرقابل گذشت آورده است. بنابراین کافی است که از سوی افراد مطلع این جرم گزارش داده شود تا مدعی العموم فرد خاطی را بسزای عمل قبیح خویش برساند.

وظیفه قانونی ناظرین کودک آزاری چیست؟

حتی برای کسانی که شاهد کودک آزاری هستند و هیچ اقدامی جهت جلوگیری از آن انجام نمی دهند، مجازات تعیین شده است. بدین شرح که کلیه افرادی که به نحوی مسوولیت نگاهداری کودکان را بر عهده دارند مکلف هستند به محض مشاهده موارد کودک آزاری مراتب را جهت پیگرد قانونی مرتکب و اتخاذ تصمیم مقتضی به مقامات صالح قضائی اعلام نمایند. تخلف از این تکلیف موجب حبس تا شش ماه یا جزای نقدی خواهدبود.

آیا به کارگیری کودک به کار می تواند جرم باشد؟

مطابق ماده ۷۹ قانون کار، ب کارگیری افراد زیر ۱۵ سال به کار و به کار گماردن افراد بین ۱۵ تا ۱۸ سال در کارهای سخت جرم است.

نقص قوانین در حمایت از کودکان

همان طور که مشاهده می کنید قوانین موجود با توجه به معصومیت کودکان و بی دفاعی آنها، بسیار ناقص بوده و نیاز به اصلاحیه و تصویب قوانین جدید با مجازات های سنگین و بازدارنده است. قوانین سختگیرانه مانع رسیدن آسیب های جسمی و روانی به سازندگان فردای جامعه شود. تاثیرات کودک آزاری آنقدر گسترده و قابل تامل است که جامعه می بایست با وسواس بیشتری به آن نگاه کند.

اگر کودکان امروز در امنیت روحی و جسمی نباشند در آینده بزهکار و ناهنجار خواهند شد و این ضرری به جامعه وارد می کند که غیر قابل جبران است. داشتن قوانینی محکم و قابل اجرا و بازدارنده با مجازات های سنگین می تواند امنیت کودکان را بیمه نماید و به دنبال آن جامعه ای سالم با فرزندانی شاد را به ما هدیه دهد.

امیدواریم روزی برسد که بازدارندگی قوانین حمایت از کودکان و نوجوانان آنقدر عمیق و گسترده باشد که کسی جرات تخطی به حریم کودکان را به ذهن خود راه ندهد. در سال ۱۳۸۱ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان تصویب شد که در آن کلیه اشخاصی که به سن هجده سال تمام هجری شمسی نرسیده اند از حمایت های قانونی مذکور در این قانون بهره مند می شوند.

ماده دو قانون فوق کودک آزاری را اینگونه بیان کرده است: «هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد ممنوع است».

لازم به ذکر است طبق ماده پنج همین قانون: «کودک آزاری از جرایم عمومی بوده و احتیاج به شاکی خصوصی ندارد.» به طور مثال: در صورتی که در خیابان و یا به طور کلی در جامعه اگر فردی مرتکب جرم کودک آزاری گردد هر فردی می تواند از مرتکب شکایت کند.

نکته دیگر این که اگر والدینم کودک خود را تنبیه نمایند فقط در صورتی که از حدود تعیین شده بیشتر و غیر قانونی باشد مجازات می شوند. مجازات های کودک آزاری حسب مورد متفاوت است اما بر طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، مجازات های کودک آزاری را این گونه بیان شده است

در اینفوگرافیک زیر اطلاعاتی را درباره کودک آزاری، علائم، راه های مقابله با آن و اثرات و نتایج آن در بزرگسالی را مشاهده می کنید{http://khabaronline.ir/x8G9F}

کودک آزاری به هر روشی جرم است

بر اساس قانون کودک آزاری به هر روشی که باشد جرم محسوب شده و فرد خاطی مجازات می شود. کودک آزاری به شکل های مختلفی انجام می شود که از جمله آنها می توان به کودک آزاری روانی، کودک آزاری جسمی و کودک آزاری جنسی اشاره کرد. کودک آزاری اگر همراه با خشونت باشد کودک مورد ضرب و شتم قرار می گیرد و در کودک آزاری هایی که به صورت روانی باشد عزت نفس کودک از بین خواهد رفت.

در ماده سه قانون گفته شده هر گونه خرید، فروش، بهره کشی و ب کارگیری کودکان به منظور ارتکاب اعمال خلاف از قبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب، حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده به ۶ ماه تا یک سال زندان یا به جزای نقد ۱۰ میلیون ریال تا ۲۰ میلیون ریال محکوم خواهد شد.

همچنین در ماده چهار تاکید شده هر گونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان ممنوع و مرتکب به سه ماه و یک روز تا ۶ ماه حبس یا تا ۱۰ میلیون ریال جزای نقد محکوم می شود.

در ماده پنج به جنبه عمومی جرم اشاره و تاکید شده کودک آزاری از جرایم عمومی بوده و احتیاج به شکایت شاکی خصوصی ندارد. در ماده شش این قانون آمده است که همه افراد و موسسات و مراکزی که به نحوی مسئولیت نگهداری و سرپرستی کودکان را بر عهده دارند، مکلف هستند به محض مشاهده موارد کودک آزاری مراتب را جهت پیگرد قانونی مرتکب و اتخاذ تصمیمی مقتضی به مقامات صالح قضائی اعلام کنند تخلف از این تکلیف موجب حبس تا ۶ ماه یا جزای نقد تا پنج میلیون ریال خواهد بود.

همچنین در ماده هشت این قانون تصریح شده اگر جرایم موضوع این قانون مشمول عناوین دیگر قانونی شود یا در قوانین دیگر حد یا مجازات سنگین تری برای آنها مقرر شده باشد، حسب مورد، حد شرعی یا مجازات اشد اعمال خواهد شد.امید است درتمام جوامع بشری کودکانی سالم وشاد ودور از نامهربانی ها داشته باشیم چرا که جامعه ای پیشرفت خواهد کرد که دران کودکان شاد وسالمی پرورش پیدا کند. 

 سیدعباس گودرزی

 ۲۲تیر۱۴۰۳