زیباشناسی طنز در شعر ابوالطیب متنبی

طنز یکی ازانواع ادبی در ادبیات عربی است که به عنوان یک شاخه مستقل در ادبیات به آن پرداخته نشده است این شاخه ادبی که درون مایه انتقادی و اجتماعی دارد ، دارای چهارچوب ومرز مشخصی از دیگر مضامین انتقادی و خنده آمیز چون هجو ، هزل و..ندارد. درواقع طنز اعتراضی غیر مستقیم بر مشکلات ونابسامانیهایی است که در یک جامعه وجود دارد وشاعر می کوشد با بزرگنمایی زشتی ها ،نقص ها ومشکلات وپدیده های ناهمگون در زندگی احتماعی انسانها ، آنها را رفع و اصلاح نماید. واز آنجا که تاثیر شعر بر دل و جان به مراتب بیشتر از نثر است، و از میان اغراض شعری ، طنز و سخریه به دلیل القای مطالب به ذهن مخاطب در قالب طنز وتمسخر ،نسبت به دیگر اغراض شعری از تاثیری شگرف برخورداراست .بر این اساس ادبیات عرب، سرشار از این گونه ادبی است و روحیه طنز گونه و لطافت، جزء مهمی از شخصیت ادیب یا شاعررا تشکیل می دهد.ومتنبی ، پیشوای این فن در عصر عباسی به شمار می آید. وی شاعری باریک بین وخلاق بوده که با استفاده از هنر تصویر گری وقدرت ادبی خویش ،طنز وسخریه را به عنوان روشی برای بیان نارضایتی خویش به کار گرفته طنز وی گاه به منظور شکایت از عدم احسان وکرم حاکمان درازای مدح ایشان ویا خلف وعده ایشان،وگاه جهت تخلیه فشارهای روانی صورت می گیرد. .روش پژوهش حاضر تحلیلی - توصیفی میباشد و در نهایت پس از تبیین جایگاه طنز در ادبیات عربی ،به شیوه بکارگیری طنز و سخریه به عنوان یکی از شیوه های اسلوب بیان هنری، تصویری، تعبیری و معنایی درقصاید و قطعات دیوان متنبی پرداخته و مضامین اشعار طنزگونه وی را مورد بررسی قراردهد.

کلیدواژه ها:

عصر عباسی ، شعر ، طنز ، سخریه ، متنبی.