مخاطره خشکسالی و پایداری معیشت روستاییان در بخش مرکزی شهرستان هشترود

دیرپایی خشکسالی در این سالها و اثرات آن بر بخش کشاورزی و به دنبال آن کاهش سطح درآمد روستاییان میتواند بر میزان پایداری معیشت آنان اثرگذار باشد. پژوهش حاضر ضمن تحلیل اثرات خشکسالی بر میزان تولید محصولات زراعی ساکنین روستایی بخش مرکزی شهرستان هشترود، به دنبال پاسخ این پرسش است که تا چه حد کاهش محصولات زراعی بر کاهش سطح پایداری معیشت ساکنین اثرگذار است. چارچوب تحلیلی استفاده شده در این پژوهش، چارچوب معیشت پایدار است. این چارچوب که در سالهای اخیر به عنوان رویکردی مناسب برای درک کیفیت زندگی ساکنین روستایی مورد توجه قرار گرفته است، ضمن بررسی و تحلیل سرمایه های پنجگانهء در دسترس ساکنین روستایی، میزان اثرپذیری آنها را از تنشها و فشارهای محیطی میسنجد. داده های لازم برای این پژوهش از روشهای کتابخانهای و میدانی جمع آوری شد. واحد تحلیل در مرحله اول، خانوارهای روستایی و در مرحله دوم، روستاها بود. حجم کل جامعه آماری 7087 خانوار بود که بر اساس فرمول تعدیل شدهء کوکران، تعداد 130 خانوار در 20 نقطه روستایی به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. برای تحلیل داده ها از آزمونهای آماری در محیط نرم افزاری SPSS و مدل تحلیلی ANP استفاده شد. نتایج نشان میدهد اگرچه اقتصاد غالب این ناحیه زراعت گندم – به ویژه شیوه دیم – است که از میزان بارش تاثیر میپذیرد، اما تغییرات اقلیمی و خشکسالیهای اخیر تاثیر چشمگیری بر پایداری معیشت ساکنین این ناحیه نگذاشته است. همچنین، یافته های پژوهش بیانگر این است که از نظر میزان برخورداری از دارائیهای معیشتی تفاوت معناداری بین روستاها وجود دارد.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، معیشت روستایی ، تولید زراعی ، سرمایه های پنجگانه روستاییان ، هشترود.