بررسی مقایسه ای مفهوم سوبژکتیوته دیگری از دیدگاه لاکان و لویناس با تاکید بر دلالت های تربیتی آن

هدف اصلی این پژوهش بررسی مفهوم سوبژکتیوته دیگری و سوژه اخلاقی مترصد از آن است.لاکان و لویناس به عنوان فیلسوفان پساهایدگری که متاثر از اندیشه های پدیدارشناسانی چون هوسرل و هایدگر بوده اند به دنبال تعریف مجدد سوژه در قالب سوژه اخلاقی، انقلابی در نگرش های پسامدرن بوجود آورده اند، بطوری که ماحصل اندیشه آنان تحت عنوان سوژه اخلاقی فضای فکری و فرهنگی جدیدی را رقم زد و زمینه باورهای دگربینی و نقد تقابلات ملحوظ از مرگ سوژه را به همراه داشته است. روش این پژوهش تحلیلی– مقایسه ای است.در این بررسی سوژه جدیدی از دیگری شکل می گیرد که فرصت گریز از نسبی گرایی را بوجود می آورد.در باور لاکانی تمایل ذاتی بشر به گفتگو و باز آفرینی صورت های گفتمانی ساختارهای زبانی را برای پذیرفتن دیگری و پذیرش نقش ویژه سوژه در ارتباط با او را مشخص می کند، بطوریکه در جریان سه گانه فکری او دیگری پرورانده می شود و نهایتا در گام آخر، ضمیر ناخودآگاه منزلگاه و مامن دیگری تلقی می شود.گرچه لاکان باپرداختن به ضمیر ناخودگاه بنیان های فراذهنی و فرابشری را برای ارجاع تمایلات فطری تبیین می سازد، اما همچنان جهان فیزیکی و مادی از نظر او جایگاه بارزتری برای شناخت دیگری و معقولات مرتبط با آن را دارد.و لویناس، نسبت بین سوژه با دیگری را با بیان میل توصیف می کند.میلی که شاکله فلسفه اخلاقی او را تعین می بخشد. او درصدد است تا نشان دهد رابطه من با دیگری نه هستی شناسانه است و نه معرفت شناسانه بلکه از نسبتی اخلاقی برخوردار است اما تفاوت عمده مفهوم دیگری از منظر او با لاکان در طرح این باور نامتناهی است که منظور از دیگری، امر خداوندی است سوژه همواره در مجاورت با دیگری قرار دارد و در مقام غیریت از خود با آن مواجه می شود.غیریتی که در بی کران جای دارد و فهم ناپذیر و غیر قابل تقلیل به من است.وجه بارز هر دو دیدگاه این است که می توان مفهوم تروما یا همنوع در اندیشه لاکان را هم عرض با مفهوم دیگری در اندیشه لویناس قرار داد. که این همانندی به طرح سوژه اخلاقی از سوی آن ها منجر می شود و بر اساس آن مفهوم تازه ای از سوبژکتیویته بوجود می آید که یک مفهوم پساهایدگری است.تمرکز بر سوژه و نقش پذیری او در مجاورت با دیگری دلالت های تربیتی را به منظور فهم جایگاه سوژه و پروراندن او و ایجاد احساس مسئولیت در قبال دیگری مطرح می سازد.

کلیدواژه ها:

سه گانه لاکان ، سوبژکتیویسم لویناس ، دلالت های تربیتی دیگری