ضرورت توجه به تغییرات حوزه ابخیز در تولید رواناب در راستای ایمن سازی و بهره وری منابع آب، مطالعه موردی حوضه بالادست سد زاینده رود

سد، رودخانه زاینده رود و حوضه بالادست سد یک مجموعه استثنایی در ایران مرکزی بوده و نقش حیاتی که در این پهنه ایفا می نماید، بر کسی پوشیده نیست. رشد وتوسعه روزافزون ایران مرکزی، بخصوص در محدوده حوضه آبخیز زاینده رود، درخواست سیری ناپذیری برای آب بیشتر که عنوان ارزوی به ارث رسیده تاریخی را در کارنامه خود داشت و همچنین خطرات سیلاب مانند سیل تاریخی تیر ماه 1335، باعث احداث تونل اول کوهرنگ و به دنبال آن سد گردیده است. بعد از احداث سد، تغییرات وسیعی در بالادست از نظر پوشش گیاهی طبیعی، کاربری اراضی، رشد وتوسعه سکونتگاه ها و محدوده های کارگاهی و صنعتی، عملکرد و تاثیرات طرح های عمرانی، تغییرات اقلیمی وغیره، بوجود آمده که با شرایط زمان طراحی این سازه تفاوت چشمگیری دارد. نقش وعملکرد انسان بخصوص از نظر مدیریت محیط، مکان یابی طرح های عمرانی به ویژه طرح های آبی، در تشدید روند تخریبی محیط طبیعی، فرسایش خاک و مرگ تالاب های بالادست شبکه جریان سد را به دنبال داشته است. این مقاله با توجه به مطالعات چندسال گذشته عوامل موثر محیطی را موردتجزیه و تحلیل آماری و هیدرولوژیکی قرار داده، تاثیرات نامطلوب در بهره برداری و یا طغیان های احتمالی خارج از ظرفیت عملکرد سرریز را پش بینی و پیشنهاد کاهش آسیب پذیری را ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

بهینه سازی مصرف ، تخریب اراضی ، دبی حداکثر ، سد زاینده رود ، مورفولوژیک حوضه