تطبیق نقوش هندسی بناهای مصور در نگاره های شاهنامه بایسنقری با کاشیکاری بناهای قلمرو شرقی تیموریان

شاهنامه بایسنقری شاهکار مکتب نگارگری هرات، یکی از ارزنده ترین آثار هنری به جا مانده از دوره تیموری است که در سال 833 ه.ق با پشتیبانی بایسنقر میرزا، شاهزاده هنرمند و هنرپرور تیموری ساخته شده است. 6 نگاره از 22 نگاره این نسخه بناهایی با کارکرد کاخ و قلعه را نمایش می دهد که سطوح گسترده ای از آن ها با تزیینات کاشیکاری لاجوردی رنگ پوشیده شده است که در نگاه نخست، سیمای بناهای معظم و مجلل تیموری را به خاطر می آورند. نگارگر یا نگارگران در ترسیم نقوش گیاهی، کتیبه ای و هندسی کاشیکاری ها دقت بسیاری مصروف داشته اند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقوش هندسی کاشیکاری نگاره های این نسخه از لحاظ شکل، رنگ و محل قرارگیری در بناها و بررسی میزان تطابق آن ها با کاشیکاری بناهای قلمرو شرقی تیموریان تا سال ساخت این نسخه است. پژوهش در پی پاسخگویی به میزان تطابق نقوش هندسی کاشیکاری ابنیه شاهنامه بایسنقری با آثار معماری همز مان در قلمرو شرقی تیموریان است. اطلاعات این پژوهش به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و روش تحقیق نیز توصیفی _ تحلیلی و تطبیقی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در این نگاره ها، نقوش هندسی عموما در قسمت کف و ازاره بناها به کار برده شده اند و با توجه به رواج کاربرد رنگ آبی در تزیینات کاشیکاری تیموری، این نقوش نیز به صورت غالب آبی، لاجوردی و فیروزه ای هستند. از میان نقوش هندسی، گره های هندسی شش و نیز شش و شمسه با کاشیکاری بناهای قلمرو شرقی تیموریان قابل تطبیق هستند. با توجه به محتوای دو کتیبه ثلث متعلق به بناهای نگاره ها، بسیار محتمل است که سیمای بناها و تزیینات وابسته به آن ها از جمله نقوش هندسی کاشیکاری ها از بناهای ساخته شده به دستور شاهزاده بایسنقر که در گذر زمان نابود شده اند، الهام گرفته شده باشند

کلیدواژه ها:

دوره تیموری ، شاهنامه بایسنقری ، کاشیکاری ، نقوش هندسی ، گره هندسی.