بررسی و مقایسه عناصر معدنی استخوان های باستانی در بخش های مختلف اسکلت بدن انسان (مطالعه موردی نمونه های مکشوفه از تپه زاغه قزوین)

استخوان یکی از مهم ترین یافته هایی است که از حفاری های باستان شناسی به دست می آید و اطلاعات زیادی از جمله رژیم غذایی، علل مرگ و میر، بیماری و ... را به دست می دهد. استخوان از دو بخش مواد معدنی و مواد آلی تشکیل شده است، ماده معدنی استخوان عمدتا از هیدروکسی آپاتیت که ترکیب خاصی از فسفات کلسیم است تشکیل شده است، بخش معدنی استخوان سبب استحکام استخوان و بخش ارگانیک سبب قابلیت انعطاف پذیری یا ارتجاعی مختصر آن خواهند شد. بخش ارگانیک استخوان پس از مرگ دچار تغییرات زیادی می شود و بخش اعظم آن از بین می رود اما بخش معدنی استخوان در صورت مساعد بودن شرایط خاک باقی می ماند. هدف این تحقیق شناسایی عناصر معدنی موجود در استخوان های باستانی تپه زاغه و بررسی و مقایسه میزان این عناصر در بخش های مختلف اسکلت باستانی انسان است. در این تحقیق چند نمونه از بخش های مختلف استخوان های انسانی تپه زاغه قزوین که شامل 4 نمونه از جمجه، 3 نمونه از استخوان های پا و 3 نمونه از استخوان های دست جهت شناسایی و میزان عناصر معدنی با آنالیز XRF مورد بررسی قرار گرفتند. عناصر کلسیم، فسفر، گوگرد، منیزیم، سلنیوم، آهن، آلومینیوم، سرب، روی، کلر، مس، پتاسیم و استرانسیوم از بخش های مختلف شناسایی شدند، نتایج نشان داد که میزان عناصر در هر بخش متفاوت است، عناصر کلسیم و فسفر به ترتیب بیشترین میزان در هر 3 بخش مختلف استخوان دارا بودند، عناصر کلسیم، فسفر، گوگرد، آهن و روی در استخوان های دست و پا به نسبت جمجمه بیشتر بودند و عناصر منیزیم، سلنیوم، سرب، کلر، مس و پتاسیم در جمجمه به نسبت استخوان های دست و پا بیشتر بودند، با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت تراکم استخوانی در استخوان های دست و پا به نسبت جمجمه بیشتر است

کلیدواژه ها:

استخوان های باستانی ، عناصر معدنی استخوان ، تپه زاغه