بررسی شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی و بار کاری ذهنی کارکنان اداری سد و نیروگاه کرخه اندیمشک

مقدمه: میزان استفاده از رایانه در بین کارکنان مشاغل گوناگون با سرعت در حال افزایش است. پیشرفت روزافزون فناوری های نوین در زندگی انسان سبب بالا رفتن سرعت فعالیت ها و افزایش میزان تولید و بهره وری شده است. از طرفی سبب بی تحرکی، خستگی، فشارهای عصبی- روانی و افزایش بروز اختلالات اسکلتی عضلانی در کاربران کامپیوتر شده است. این اختلالات نزدیک به 68 درصد کل بیماری های ناشی از کار را تشکیل می دهند. یکی از عوامل موثر بر ایجاد اختلالات اسکلتی عضلانی، رفتار ، عملکرد و کارایی کارکنان در محیط کار بار کارذهنی می باشد. بار ذهنی کار بصورت میزان تلاشی که ذهن در حین انجام وظیفه انجام می دهد و اساسا با توانایی های ذهنی فرد و اینکه چگونه اطلاعات دریافت و پردازش شده و نهایتا منجر به تصمیمات و اقدام هایی می شوند مرتبط است. میزان بارکار ذهنی در مشاغل دفتری به دلیل نیاز به توجه و تمرکز در رابطه انسان - ماشین، انجام سریع کارها در مواقع ضروری و عملکردهای شناختی متعددی از قبیل توجه و دقت مستمر، قابلیت شناسایی و دید مناسب، حافظه، برنامه ریزی و تصمیم گیری بالا میباشد. با توجه به اینکه اختلالات اسکلتی عضلانی و بار کاری ذهنی دو مشکل مهم در بین افراد شاغل با کامپیوتر می باشد، مطالعه حاضر با هدف بررسی این دو عامل در بین کارکنان دفتری سد و نیروگاه کرخه انجام گرفته است. روش بررسی: مطالعه حاضر بصورت مطالعه مقطعی تحلیلی بر روی کارکنان دفتری در بخش های اداری - نیروگاه - ساختمان مهندسی و پست فشار قوی سد ونیروگاه کرخه در سال 97 است. حجم نمونه تمام کارکنان دفتری بخش های مختلف شرکت می باشند. معیار ورود به مطالعه تمام کارکنان دفتری که در طی روز کاری بیش از 3 ساعت با کامپیوتر کار می کنند و حداقل یکسال یا بیشتر سابقه کار با کامپیوتر داشته باشند. با استفاده از پرسشنامه تخصصی آن لاین NASA - TLX میزان بارکارذهنی کارکنان دفتری استخراج گردید. پرسشنامه از دو بخش تشکیل شده اس ، .در بخش اول هر یک از محورها(بارفکری- بارفیزیکی- فشار زمانی - سطح عملکرد و کارایی- سطح سعی و تلاش - سطح احساس کسلی توسط فرد) با یک مقیاس از 100-0 توسط فرد ارزیابی میشوند. سپس در بخش دوم محورها به صورت دوتایی با هم مقایسه شده و محوری که تاثیر و اهمیت بیشتری بر فرد داشته است توسط فرد مشخص می شود. به منظور تعیین شیوع ناراحتی های اسکلتی- عضلانی، از پرسشنامه ناراحتی اسکلتی- عضلانی کرنل استفاده شد. این پرسشنامه در سه قسمت فراوانی ناراحتی، شدت ناراحتی و تاثیر در توان کاری تنظیم شده است و دارای نقشه ی بدن بوده و 12 عضو بدن که در مجموع 20 ناحیه از بدن است را مورد آنالیز قرار می دهد. نتایج سه قسمت پرسشنامه برای هر عضو در هم ضرب می شود که نتیجه ی نهایی عددی بین . تا 90 می باشد. یافته ها: از کل حجم نمونه مورد مطالعه، بیشترین میانگین با رکاری ذهنی به ترتیب مربوط به نیروگاه با مقدار 79 / 6 ، ساختمان مهندسی عمومی و پست فشار قوی با میزان 72/5و بخش اداری با مقدار72/2 می باشد. آزمون کروسکال والیس نشان داد که بین بارکاری ذهنی در بخش های مختلف اختلاف معنی دار وجود ندارد. ( p - value> 0 . 05) بیشترین میانگین شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در بین تمام کارکنان به ترتیب مربوط به قسمت گردن ، قسمت فوقانی پشت و قسمت تحتانی پشت و در بین بخش های مختلف مربوط بترتیب بخش اداری، نیروگاه و ساختمان مهندس عمومی - پست فشار قوی می باشد. بحث و نتیجه گیری: تعیین میزان شیوع و الگوی دردهای اسکلتی عضلانی اولین قدم در پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی می باشد. با توجه به شیوع بالای اختلالات اسکلتی عضلانی در اندام فوقانی کارکنان پیشنهاد می شود جهت تعیین میزان ریسک خطر اندام فوقانی از روش های قلم کاغذی و جهت تعیین زاویه و انحراف از پوسچر خنثی اندام بدن اندازه گیری کینماتیک انجام گیرد.همچنین با توجه به بالا بودن نیازمندی های ذهنی افراد به یک نسبت درکارکنان بخش های مختلف میتوان با بکار گیری کنترل های مهندسی نظیر افزایش تنوع در وضعیت های کاری، ایجاد وقفه بین کار - استراحت و در صورت امکان کاهش ساعات کاری در جهت تعدیل بار کار ذهنی و روانی و در کارکنان سد و نیروگاه کرخه گام برداشت.