نگرشی نو به حکم فقهی ربا در بیع معاطاتی

مسیله جریان ربا در بیع معاطاتی نیازمند بررسی اختلاف اقوال بین فقیهان است. مفاد قول برخی از فقیهان گویای آناست که ربا صرفا در بیع بالصیغه جریان می یابد نه بیع معاطاتی. در مقابل، گروهی دیگر، جریان ربا را در مطلقمعاوضات اعم از بیع، صلح و ... برگزیده اند. پاسخ به این پرسش اصلی پژوهش پیش رو، در گرو واکاوی ماهیت بیع دربرابر معاوضه است. در این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته، به آرای مطرح شده در این باره پرداختهشده و ادله ارزیابی شد هاند. در نتیجه این ارزیابی، این چنین م یتوان قایل به تفکیک شد: اگر در جریان معامله، قصدطرفین بر این باشد که یکی از دو کالا، ثمن کالای دیگر واقع شود، این قسم از معاوضه را می توان مشمول عنوان بیعتلقی کرد: خواه به لفظ باشد یا غیر آن، که صورت دوم عنوان بیع معاطاتی را خواهد داشت و در غیر این صورت، برمعامله مزبور عنوان معاوضه صدق می کند. بنابراین، ادله مورد استناد طرفداران جریان ربا در مطلق معاوضات (اعم ازآیه 275 سوره بقره و روایات دلالت کننده بر حرمت ربا و ...) به اطلاق خود، علاوه بر بیع بالصیغه، بیع معاطاتی را نیزدربر می گیرد. ضمن اینکه، در معاوضاتی که شرایط ربا جریان داشته باشد نیز ربا محقق می گردد.

کلیدواژه ها:

ربا ، بیع ، معاطات ، معاوضه