طبقه بندی اقلیم کشاورزی شمال شرق ایران براساس شرایط گرمایی و رطوبتی

یکی از کاربردی ترین مطالعات اقلیم شناسی کشاورزی، طبقه بندی بر مبنای شرایط اقلیمی و توان اکولوژیکی منطقه است. در تحقیق حاضر، طبقه بندی اقلیم کشاورزی شمال شرق ایران براساس شاخص ھای اکولوژیکی روش پاپاداکیس و باران موثر ارزیابی گردید. برای برآورد باران موثر از نرم افزار CROPWAT8 و برای تعیین توزیع فضایی شاخص ھای برآورد شده از روش ھای میان یابی زمین آمار در محیط نرم افزار ARCGIS 10.2 استفاده شد. ارزیابی متقابل کارایی برآورد روش ھای زمین آمار نشان می دھد که روش کریجینگ بیزین تجربی (EBK)، از کارآیی بالاتری برخوردار می باشد. براساس سرمای زمستان،گرمای تابستان و درجه پایداری گیاھان به ترتیب، تیپ ھای اکولوژیکی جو دوسر و پنبه در سطح منطقه غالب می باشد. براساس این تیپ ھای اکولوژیکی، رژیم قاره ای گرم در منطقه رخ می دھد. از نظر شرایط رطوبتی برمبنای تبخیر-تعرق پتانسیل (PET)، و بارش ماھانه، منطقه شمال شرق در دو طبقه مدیترانه ای خشک و بیابانی قرار می گیرد. بالاترین میزان باران موثر به عنوان یکی از شاخص ھای رطوبتی عمده، در ماه ھای مارس و آوریل رخ می دھد. براساس نسبت بین تبخیر-تعرق بالقوه و بارش ماھانه از شمال به جنوب، از تعداد ماه ھای مرطوب کاسته شده و بر تعداد ماه ھای خشک افزوده می شود. توزیع مکانی تبخیر-تعرق بالقوه (PET) از شمال به جنوب منطقه افزایش می یابد. متناسب با افزایش PET، باران موثر و شاخص رطوبتی (HI)، کاھش می یابد. با توجه به شرایط گرمایی و رطوبتی، منطقه شمال شرق در طبقات اقلیمی بری بیابانی، بیابانی و نیمه خشک بری قرار می گیرد. نقش شرایط رطوبتی در تعیین طبقات اقلیمی در منطقه مورد مطالعه بیشتر مشھود می باشد. مطالعات بیشتر با سایر نمایه ھای اقلیمی توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

اقلیم کشاورزی ، باران موثر ، تبخیر-تعرق بالقوه ، شاخص رطوبتی ، طبقات اقلیمی