مدیریت حفاری چاه‌های کشاورزی به منظور تأمین نیازهای استراتژیک آینده با استفاده از ابزارهای GIS

با توجه به اینکه کشور ما جزو مناطق خشک جهان میباشد و بیش از 90 درصد آب استحصالی مورد استفاده کشاورزی قرار می‌گیرد و از طرفی راندمان آبیاری مزارع کمتر از 45 درصد است؛ در حالیکه در اکثر کشورهای توسعه‌یافته آب مورد استفاده در بخش صنعت سهم بسیار بیشتری را داراست؛ وزارت نیرو بر آن شد که راهکارهایی را جهت کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و حفظ و ذخیره آب برای نیازهای استراتژیک صنعت، بهداشت و شرب در بلند مدت در نظر بگیرد، بطوریکه آب مورد نیاز هم محدوده در آبخوان آبرفتی همان منطقه ذخیره و در شرایط لزوم مورد استفاده قرار گیرد. کنترل عمق چاه‌های کشاورزی به عنوان یکی از راهکارهای پیشنهادی وزارت نیرو جهت تامین آب شرب، بهداشت و صنعت بلند مدت در دشتها می‌باشد. در مطالعه حاضر دشتهای ممنوعه بروجن و شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه ابتدا دشتهای بروجن و شهرکرد به محدوده‌هایی تقسیم شد و در هر محدوده، جمعیت و حجم آب مورد نیاز جهت نیازهای استراتژیک شرب و بهداشت و صنعت برای یک دوره 25 ساله محاسبه گردید. سپس با توجه به مطالعات هیدروژئولوژی و توپوگرافی، سنگ کف آبخوان آبرفتی و ضریب آبدهی ویژه محاسبه گردید و در نهایت با استفاده از ابزارهای GIS حجم آب موجود در آبخوان آبرفتی به ازای سطوح مختلف سطح آب محاسبه گردید. با مقایسه حجم آب موجود در آبخوان آبرفتی با حجم آب استراتژیک مورد نیاز دوره طرح، نقشه پیشنهادی جهت حداکثر عمق چاه‌های کشاورزی در بخشهای مختلف این دو دشت ارائه شد. نتیجه حاصله حاکی از اینست که در حال حاضر در بخشهایی از هر دو دشت ذخیره آبی موجود جوابگوی تامین نیازهای استراتژیک منطقه نمی‌باشد بنابراین بایستی کف‌شکنی در این بخشها متوقف شود؛ همچنین عمق برخی از چاههای موجود بیش از عمق پیشنهادی کف‌شکنی است.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، آبخوان آبرفتی ، ضریب آبدهی ، سنگ کف آبخوان آبرفتی ، حفاری ، نیاز آبی ، مدیریت ، GIS