کنترل تسلیحات و خلع سلاح از منظر داخلی و بین المللی

یکی از روشهای تقویت صلح و امنیت در سطح ملی و بین المللی، ایجاد توافقات خلع سلاح و کنترل تسلیحاتی است. کنترل تسلیحات و خلع سلاح چه از نظر روند و چه از نظر مفاد و مقررات، ابزارهای پر اهمیت و تاثیر گذار در امنیت کشورها به شمار می آیند؛ زیرا از یک سو موجب رفع ابهامات در رفتارهای نظامی و سیاست خارجی دولت می شوند و ثبات را افزایش می دهند و از دیگر سو عضویت در این نوع از معاهدات پیامدهای امنیتی خاصی را به دنبال دارند، هم چون معاهده ی منع گسترش سلاح های هسته ای که باعث تحدید حاکمیت کشورها می شود. سازمان ملل بعد از جنگ سرد با تفسیر موسع منشور ملل متحد صلح و امنیت بین الملل را هرچه بیشتر مرتبط با خلع سلاح و کنترل تسلیحات قلمداد کرده و بویژه با ابداع دو مفهوم جدید دیپلماسی پیشگیرانه و صلح سازی بعد از مخاصمات مسلحانه ، اقدامات اطمینان و اعتمادسازی خود را گسترش داده است. این سازمان به تسری فرایند خلع سلاح و کنترل تسلیحات به سایر سلاح ها یعنی سلاح های متعارف و تقویت ابزارهای اجرایی برخی سلاح های کشتار جمعی نیز اقدام نمود و حتی در آخرین اقدام خود در سال 2004، عدم حمایت از گسترش سلاحهای کشتار جمعی توسط بازیگران غیر دولتی را به مثابه تعهدی برای کلیه دولتها برشمرد. پیشرفتهای اخیر در فناوری نانو، زمینه سوءاستفاده متخاصمان از آن را فراهم کرده است که باید تدابیری نیز در این خصوص اندیشیده شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی درپی بررسی خلع سلاح و کنترل تسلیحات در حقوق بین الملل و همچنین اقدامات ایران در خصوص معاهدات خلع سلاح و کنترل تسلیحات است.