تاثیر سامانه های بندالی جو بر وقوع و استمرار دوره های خشک غرب و شمال غرب ایران

ناهنجاری های جوی به دلیل تغییرات سیستم های فشار در سطح زمین و سطوح بالایی جو ایجاد میشوند. سیستم های بندالی یکی از مهمترین پدیده های جوی هستند که ناهنجاری های هواشناسی و آب و هواشناسی مهمی را در سطح منطقه ای و جهانی موجب میگردند. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر پدیده بندال روی دوره های خشک غرب و شمال غرب ایران است. در این راستا داده های روزانه و ماهانه بارندگی طی یک دوره آماری مشترک سی ساله (1977- 2006)، برای 11 ایستگاه سینوپتیک در منطقه ی مورد مطالعه دریافت شدند و با استفاده از شاخص استاندارد شدهی بارش (SPI)، 18 دوره ی خشک ماهانه در سه رده ی خشکی شدید، متوسط و ملایم به دست آمد. نتایج حاصل از نقشه های هم دیدی در ترازهای مختلف جو (تراز دریا، 700 و 500 هکتوپاسکال)، نشان داد الگوهای جوی حاکم بر دوره های خشک منطقه یکسان نیستد، به طوری که سیستم های بندال اسکاندیناوی و شمال اروپا در دوره های خشک شدید تاثیر بیشتری دارند، در حالی که برای دورههای خشک متوسط نقش سیستم بندال سیبری بارزتر است. در دوره های خشک شدید، به ویژه ماه های ژانویه و فوریه، سیستم بندال اسکاندیناوی و شمال اروپا با زبانه های پرفشار سیبری ادغام شده و سیستم مانع قویتری را شکل میدهند. شکل گیری این سیستم واحد، به صورت مانعی برای گسترش و نفوذ سیستم های بارانزا به سمت ایران و از جمله غرب و شمال غرب عمل میکند. دوره های خشک ضعیف عموما در اوایل فصل سرد و یا در ماه می رخ میدهند. بررسی الگوهای همدیدی حاکم در این دوره نشان داد که سامانه ی پرفشار آزور عامل اصلی وقوع دوره های خشک ملایم در غرب و شمال غرب ایران محسوب میگردد.

کلیدواژه ها:

بندال جوی ، شاخص SPI ، دوره های خشک ، غرب و شمال غرب ایران