هیستومورفولوژى روده بزرگ در رویان شترمرغ

شترمرغها یکى از پنج زیر راسته متعلق به راسته سینه پهنان محسوب مىشوند. اهمیت روده بزرگ در بدن انسان، دامها و پرنده های اهلى از سالیان قبل مشخص شده است. مطالعه مورفولوژیکى روده بزرگ رویان شترمرغ اطلاعات مفیدى در مورد این اندام گوارشى ارایه نمود. برای این تحقیق، روده بزرگ 20 قطعه رویان و جنین شترمرغ 41،38،34،30،25،20 روزه بهصورت تصادفی از تخمهاى مزرعه پرورشى شترمرغ انتخاب و مورد مطالعه مورفولوژى قرار گرفت. از روده بزرگ همه نمونه ها نمونه بافتى اخذ گردید و پس از آماده سازی (Processing) به روش معمول، با روش هماتوکسیلین و ایوزین (Haematoxylin and Eosin) رنگ آمیزى گردید. نتایج ماکروسکوپى بیانگر این بودند که سکومها در تمامى سنین رویان بهشکل دو زایده روده اى لوله اى ته بسته در طرفین راست و چپ انتهاى تهىروده و ابتداى کولون به صورت یک تنگ شدگى در مقابل هم قرار مىگیرند. همیشه سکوم سمت راست کمى طولتر از سکوم سمت چپ بود. هر دو سکوم از خارج حالت کیسهاى((Saccular داشتند. در تمامى رویانها، کولون طویلترین بخش روده ها بودو بین انتهایى تهىروده و کوپرودیوم کلوآک قرار داشت. سرعت رشد طول و پهناى آن بین روزهاى 20 تا 25 و بین روزهاى30تا 34 رویانى بیشتر بود. ازدید میکروسکوپى، مخاط و زیرمخاط بافت سکوم از روز 20 رویانى با چینهاى پیچحورده طولى به داخل مجرا برجسته مىشدند. چینها حاوى کرکهاى کوتاه و پهنى بودند که از اپیتلیوم استوانهاى و کمى سلولهاى گابلت تشکیل مىشدند. در کولون نیز چینهاى طولى از روز 30 به بعد تشکیل مىشد. ماهیچه مخاطى و فولیکولهاى لنفاوى همانند سکوم در رویانها مشاهده نشد. ولى غدد لیبرکون از روز 38 رویانى در مخاط کولون پدیدار گردید. نسبت روده بزرگ به کوچک در شترمرغ با ماکیان متفاوت است و به دلیل هضم فیبرى بالا و تکامل یافته تر بودن روده بزرگ شترمرغ، طبیعتا روده بزرگ شترمرغ، در مقایسه با ماکیان به نسبت طویلتر و رشد یافتهتر است. مجراى دو سکوم راست و چپ در تمامى سنین رویان شترمرغ هممانند شترمرغهاى بالغ با یک سوراخ مشترک به سمت پشتى کولون راه پیدا مىکند. درحالىکه در سایر پرندگان توسط دو سوراخ مجزا به راست روده یا کولون باز مىشود. در مرغ کیوى سکومها با دو سوراخ در سمت جانبى به کولون باز مى شوند. ادامه روده بزرگ به دلیل طول زیاد و تشکیل حلقه هاى متعدد به نام کولون مشهور است در حالى که در ماکیان این بخش کوتاه، مستقیم و راست روده نامیده مىشود. سطح پشتى کولون در بخش میانى و انتهایى در تمامى سنین رویان توسط یک مزانتر یا روده بند بنام (Mesocolon) همانند سینه پهنان و سایر پرندگان، به سقف حفره عمومى رودهاى متصل مىشود. سطح خارجى سکومها و کولون رویان شترمرغ حالت کیسهدارى (Saccular) نشان مىدهند. این وضعیت در شترمرغ بالغ و سایر سینه پهنان مانند امو، کاسووارى، ریا ومرغ کیوى هم دیده مىشود. درحالىکه سطح خارجى راست روده سایر پرندگان صاف و یکدست مىباشد. در تمامى سنین رویانهاى مورد مطالعه روى چین پیچ خورده طولى سکومها و کولون، کرکهاى کوتاه با راس پهن یا باریک مشاهده مىشود. اپیتلیوم این کرکها از سلولهاى استوانه اى ساده همراه با تعدادى سلولهاى گابلت تشکیل مىشود. تعداد سلولهاى گابلت به تدریج با افزایش سن رویان تا حدودى بیشتر مى شود