پیشگیری از بزه دیدگی کودکان از طریق گرافیک محیطی

بخش مهمی از احساس امنیت که در دوران کودکی شکل گرفته و بر شخصیت بزرگسالی تاثیرگذار است، در فضا و محیط اطراف ایجاد شده و یا از آن تاثیر می پذیرد. از این رو، کودکان بیش از سایر گروه های سنی نیازمند امنیت هستند؛ زیرا به دلیل شاخص های جسمانی و روانی در اثر مواجهه با عوامل گوناگون احساس ناامنی می کنند. در نقطه مقابل، آن چه احساس امنیت کودکان و نوجوانان را مختل می کند، ترس بالقوه و بالفعل از ارتکاب جرم است. در خصوص انواع مختلف کودک آزاری صاحب نظران نظرات گوناگونی ارایه نموده اند،. با وجود این در یکی از جامع ترین تعاریف ارایه شده، انجمن روانپزشکی آمریکا در سال 1994 کودک آزاری را شامل آزار جسمی، آزار جنسی و غفلت و بی توجهی به کودک اعلام نموده است. از این رو، شناسایی ابعاد مختلف بزه دیدگی کودکان و ریشه یابی علل ارتکاب جرم علیه کودکان از رسالت های اصلی جرم شناسی محسوب می شود. با این حال، یکی از مهم ترین و جدیدترین نظریه های پیشگیرنده در مورد بزه دیدگی کودکان و نوجوانان به بحث نقش محیط اطراف و طراحی آن در بزهکاری و بزه دیدگی این قلمرو توجه دارد. گسترش روزافزون جرایم و ناهنجاری های اجتماعی در فضای شهری و عدم توجه طراحان به نقش محیط در پیشگیری از بروز ناهنجاری های اجتماعی و جرایم می طلبد که با رویکردی جدید امکان استفاده از اصول پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی را مورد توجه قرار دهیم. بر این اساس، یکی از مهم ترین نظریه های ارایه شده در این پهنه، توسل به مدل طراحی گرافیک محیطی است. این مدل، عبارت است از مجموعه عوامل بصری به استخدام گرفته شده در محیط یا طرد شده از آن، به منظور ارایه محیطی مطلوب تا بر مخاطب اثر کند و رفتاری را که در پی آن هستیم در او پدید آورد. محیط مناسب یعنی فضایی که بشر بتواند در آن جا فارغ از فشارهای ناخواسته زندگی رشد کرده و شکوفا شود. امروزه نیاز به سیستم های هدایت بصری نظم یافته که براساس قوانین علمی گرافیک محیطی در فضاهای شهری تدوین یافته باشند، بیش از گذشته احساس می شود. این نیاز در کشوری مانند ایران که دارای سابقه نه چندان طولانی در آموزش و اجرای پروژه های گرافیک محیطی است، بیش از پیش احساس می شود. از مهم ترین ویژگی های گرافیک محیطی کودکان می توان به مواردی چون اشکال نورپردازی، هماهنگی، مقیاس و... اشاره کرد. با وجود این، یکی از رویکردهای جدید در حوزه امنیت شهری، رویکرد امنیت مدار از طریق طراحی است. ایده اصلی رویکرد امنیت مدار از طریق طراحی آن است که محیط فیزیکی نقشی مهم در وقوع دارد و از این رو، با طراحی مناسب محیطی می توان به پیشگیری از بزه دیدگی کودکان کمک کرد. لذا، رویکرد حاضر را می توان طراحی مناسب و به کارگیری بهینه محیط مصنوع در کاهش جرایم شهری دانست که در بهبود کیفیت زندگی و افزایش رضایت مندی شهروندان تاثیر بسزایی دارد. این پژوهش درصدد است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی از نوع کیفی مهم ترین پارادایم های مدل طراحی گرافیک محیطی را شناسایی کرده و از طریق آن، راهبردهای پیشگیرانه را در مورد بزه دیدگی های کودکان و نوجوانان ارایه دهد.

کلیدواژه ها:

طراحی گرافیک محیطی ، بزه دیدگی ، کودکان ، امنیت شهری ، فضای شهری