بررسی سناریوهای عراق آینده

اعلام عقب نشینی ارتش آمریکا از عراق، در خصوص آینده این کشور در فقدان قدرت فائقه ابهامات متعددی بروز کرده است، اگر به فاکتورهای داخلی (گروههای مذهبی شیعه و سنی و گروههای قومی عرب،کرد و ...) که گاه منافع و اهداف متعارضی دارند، توجه شود و اگر در نظر آوریم که کشورهای همجوار (ترکیه، ایران، سوریه و عربستان سعودی ) از جهات مختلفی در مسایل عراق اسشتراک و افتراق نظر و منافع متداخل و متعارض دارند، دینامیکهای موثر بر شکل گیری و تکوین عراق آینده کم و بیش نمودار می شود. اما بی شک دو فاکتور آمریکا ( که دارای اهداف مشخصی در عراق و برنامه های فعلا مبهمی در خاورمیانه است) و نیروهای رادیکال ضدآمریکا (القاعده و گروههای محلی مقاومت در عراق) در آینده عراق و سرنوشت این کشور کاملا دخیل خواهند بود. با آرایش نیروها و دینامیکهای فوق می توان سه سناریو ( یا سه دسته سناریو) را برای آینده ی عراق در نظر گرفت که هرکدام علایم و عوامل موید و مخالف خود را دارند: 1- سناریوی دموکراسی: که خود می تواند به دو شکل متجلی شود یک دموکراسی با ثبات و استوار که علی رغم تمایل برخی از فاکتور مذکور در بالا نسبت به آن، به دلیل وجود فاکتورهایبی ثبات ساز( مثلا مساله ی کرکوک، مخالفت رژیمهای اتوکراتیک منطقه نظیر عربستان ...) شانس وقوع آن بالا نیست . سناریوی دموکراسی متزلزل هم سناریوی دومی است که بدلیل اهداف مغایر فاکتورهای دخیل و بازیگران موجود محتمل تر از بقیه می نماید. 2- سناریوی تجزیه عراق: که ممکن است به صورت دو ناحیه یی (کردستان و نواحی عرب نشین) و یا سه ناحیه یی ( کردستان، منطقه اهل سنت و ناحیه شیعه نشین) اتفاق بیافتد، بدلیل آنکه به استثنای گروههای کرد، مدافع و طرفدار دیگری ندارد (مگر آنکه آمریکا تغییری اساسی در برنامه خود بدهد) کمتر از همه سناریوها محتمل است. 3- سناریوی جنگ داخلی: احتمال وقوع آن بدلیل اختلافات بر سر کرکروک و یا دخالت قدرتهای منطقه ای منتفی نیست، اما احتمالی چندان قوی و جدی محسوب نمی شود. در این مقاله تلاش می شود پس از تحلیل وجوه گوناگون و عوامل و فاکتورها و بازیگران دخیل در صحنه ی عراق، سناریوهای موجود در خصوص آینده ی این کشور و تاثیرات هریک از آنها طرح و تحلیل شوند.

کلیدواژه ها:

عراق ، خاورمیانه ، دموکراتیزاسیون ، کردها ، سناریوسازی