اصلاح زودرسی و طول الیاف پنبه های بومی ایران با استفاده از دورگ گیری بین گونه ای (هرباسیوم × آرباریوم)

توده های بومی پنبه ایرانی مربوط به گونه Gossypium herbaceum بوده و دارای منابع ژنی بسیار مطلوبی برای مقابله با تنش های غیر زنده به شمار میروند. در مناطق زیادی از پنبهکاری استان خراسان رضوی هنوز هم به واسطه آب و خاک شور و شرایط خاص منطقه پنبه های بومی ایران یا همان دیپلوییدها کشت می شوند. عملکرد پایین، دیررسی و کیفیت پایین الیاف به ویژه الیاف کوتاه این پنبه های بومی باعث شده که الیاف آن فقط برای پر کردن رختخواب استفاده شده و در صنایع نساجی کاربرد زیادی نداشته باشند، لذا از سال 1383در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کاشمر در قالب یک برنامه مدون به نژادی 3 توده بومی ایران از گونه هرباسیوم با یک توده بومی هند بنام DSLA17 از گونه دیپلویید G. arboretumدورگ گیری شده و در طی چند سال در نسل های درحال تفرق اقدام به انتخاب برای صفات مطلوب و مورد نظر گردیده و در این تحقیق نتاج دورگ ها در نسل ششم به همراه والدین در یک طرح بلوک های کامل تصادفی کشت شدند. نتایج نشان داد که کیفیت الیاف و زودرسی نتاج دورگ ها نسبت به والد مادری(هرباسیوم) افزایش نسبی را نشان داد که نشان از انتقال صفات مورد نطر به نتاج دارد. افزایش زودرسی در نتاج نسبت به والدین عمدتا به دلیل شکفتگی قوزه ها در چین اول بود که این صفت عمدتا از والد پدری منتقل شده است. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که با استفاده از دورگ گیری واداره جوامع گیاهی نتاج می توان صفات اقتصادی مثل طول الیاف، زودرسی و عملکرد وش را افزایش داد.

کلیدواژه ها:

پنبه دیپلویید ، دورگ گیری ، کیفیت الیاف