تاملی نو در اغراض ثانوی انشای طلبی مطالعهموردی نهی ارشادی

علم معانی یکی از علوم ادبی است که در حوزه تولید نرم افزاری دانش، علمی ایستا بوده ومورد کم توجهی واقع شده است، به گونه ای که ضمن معدود بودن کتب معانی تالیفی، کتاب ها و مقالات تحلیلی در زمینه این علم بسیار کم و اغلب این آثار هم بازیافت مثال برای مقولات مطرح در این علم هستند و کمتر مبانی و مقولات آن را در حوزه نظریهپردازی مورد بحث و بررسی نقادانه قرار دادهاند. ازاین رو مقاله حاضر برای نمونه یکی از مقوله های علم معانی، یعنی نهی را مورد بحث و بررسی خود قرار داده تا از این رهگذر معلوم شود نتایج بررسی و حتی شاهد مثالهای اغلب آثار تالیفی در این زمینه تکراری می باشد، به گونهای که پس از جمع بندی و حذف موارد تکراری به این نتیجه می رسیم که این معانی ثانوی در 16 عنوان مشترک مطرح شدهاند و تنها رضانژاد با افزودن 20 عنوان دیگر به آنها توانسته است تعداد معانی ثانوی نهی را به 36 عنوان )با حذف عناوین مشابه و تکراری، 33 عنوان(افزایش دهد. ضمن اینکه، در این آثار کمتر به نظریه پردازی، دسته بندی موضوعی، رعایت اسلوب عنوان گذاری علمی و با مسمی و ارایه تعریف برای عناوین پرداخته اند. به نظر میرسد در گام نخست میتوان معانی ثانوی نهی مورد اشاره این آثار را به سه موضوع نهی ارشادی، نهی تحذیری و نهی دعایی دسته بندی موضوعی کرد و سپس با رعایت این دسته بندی به تعداد این معانی نیز افزود. از اینرو در دسته بندی موضوعی مد نظر این مقاله، 15 عنوان از عناوین مطرح شده نهی در سایرکتب بلاغی، را در مقوله نهی ارشادی قرار داده و فقط در این مقوله ضمن ارایه تعریف 24 معنای مجازی برای نهی ارشادی بر شمردهایم. از آنجا که ذکر تمامی این معانی و شواهدآنها در این مقال نمی گنجد، به بحث و بررسی درباره نهی ارشادی پرداخته و برای تایید عنوان مورد نظر به جهت اختصار به نقل یک بیت از حافظ بسنده شده است

کلیدواژه ها:

بلاغت ، معانی ثانوی ، نهی ، ارشاد ، غزلیات حافظ