پترولوژی گرانیتوییدهای الیگوسن قلعه یغمش در غرب استان یزد

توده پلوتونیک منطقه قلعه یغمش در منتها الیه بخش غربی استان یزد و کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد و شامل دیوریت، کوارتز دیوریت، تونالیت، گرانودیوریت و گرانیت به سن الیگوسن میشود. عمده سنگ تشکیل دهنده منطقه، تونالیت است. ریولیت، ریوداسیت و نیز توف آندزیتی، ریوداسیتی و ریولیتی به سن ایوسن، گدازه ها و پیروکلاستیکهای این منطقه را تشکیل میدهد. پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت، کانیهای اصلی، پیروکسن، زیرکن، آپاتیت، اسفن، تورمالین و کانیهای کدر از کانیهای فرعی و نیز کلریت، اپیدوت و کلسیت در شمار کانیهای ثانویه این توده نفوذی است. بر اساس داده های پتروگرافی، مینرالشیمی و ژیوشیمیایی، توده گرانیتوییدی مورد بررسی از نوع I (گروه مگنتیت) با ترکیب کالک آلکالن و متاآلومین است. محتوای بالای LILE Ba)، Sr، K و (Cs و ناهنجاری منفی عناصر گروهTi)3HFSE3، Nb، Zr و (Y در این سنگ ها از جمله ویژگیهای ماگماتیسم مرتبط با فرورانش است. بر این اساس، سنگ های گرانیتوییدی قلعه یغمش دارای خاستگاه واحد بوده و در پهنه فرورانش و در ارتباط با کمانهای آتشفشانی کالک آلکالن حاشیه فعال قارهای بهوجود آمده است. به احتمال زیاد، منشا ماگمای توده مورد بررسی از ذوب بخشی آمفیبولیتهای پوسته زیرین (و احتمالا مواد رسوبی پوسته) است و تبلور تفریقی مذاب در سطوح بالاتر پوسته، تنوع سنگ شناسی این توده را سبب شده است. بهنظر می رسد ماگمای بازیک حاصل از ذوب گوشته که در پوسته جایگزین شده، گرمای لازم برای ذوب پوسته را فراهم کرده است. شواهد صحرایی (وجود انکلاوهای میکروگرانولار مافیک با مرزهای مشخص) و یافته های پتروگرافی نظیر تشابه کانیشناسی انکلاو و سنگ میزبان، آپاتیتهای سوزنی، حواشی تحلیل رفته کانیهایی همچون آمفیبول و پلاژیوکلاز و فراوانی بیشتر بیوتیت و هورنبلند در انکلاو نسبت به سنگ میزبان میتواند بیانگر وقوع پدیده اختلاط ماگماهای اسیدی و بازیک در تشکیل این توده باشد. توده پلوتونیکی قلعه یغمش با استفاده از نمودار SiO2 در برابر P2O5 در محدوده دمایی کمتر از 800œC تا کمی بیشتر از 850œC متبلور شده است.

کلیدواژه ها:

گرانیتویید نوع I ، قوس آتشفشانی ، ایوسن- الیگوسن ، قلعه یغمش ، ارومیه- دختر