عملکرد سرریزهای تناسبی در آبگیر جانبی

انواع مختلفی از سازه ها به منظور اندازه گیری بده جریان وجود دارند، که سرریزها، روزنه ها، فلوم ها و دریچه های کشویی از جمله این سازه ها می باشند. در این میان، سرریزها یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین سازه های اندازه گیری بده در سیستم های انتقال آب می باشند که به دلیل کاربرد گسترده ی سرریزها، این سازه اهمیت ویژه ای در علم هیدرولیک دارد و مورد توجه بسیاری از دانشمندان بوده است. بخش اعظم کار متخصصان هیدرولیک، طراحی، تجزیه و تحلیل سازه های هیدرولیکی است که جریان آب رودخانه ها و کانال های مصنوعی را کنترل می کنند. سرریزها و دریچه ها نمونه ای از سازه های هیدرولیکی هستند که طی قرن ها به عنوان ابزاری جهت تنظیم و تعیین شدت جریان و کنترل آن در کانال های روباز مورد استفاده قرار گرفته اند سرریزهای تناسبی دسته ای از سرریزهای لبه تیز هستند که به دلیل حساسیت کم نسبت به تغییر عمق بالادست از دقت بالایی برخوردار می باشند. در سرریزهای تناسبی نوع خطی، رابطه میان بده و بار آبی خطی است، در حالی که در انواع جذری و لگاریتمی آن، رابطه خطی به ترتیب میان بده و جذر بار آبی و لگاریتم بار آبی برقرار می باشد. در این تحقیق براساس مبانی نظری موجود در زمینه سرریزهای تناسبی و روش طراحی بدون بعد، سرریز تناسبی خطی با مقطع دودکشی و مثلثی معکوس طراحی و ساخته شده و در آبگیر جانبی یک کانال با مقطع مستطیلی تعبیه شدند و با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفتند. با انجام حدود 200 آزمایش در محدوده بده 2 الی 12 لیتر بر ثانیه بر روی سرریزها، برقراری رابطه خطی میان بده و بار آبی در سرریزهای جانبی از نوع تناسبی خطی، به صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش ها نشان دادند که ضریب بده در شرایطی که این سریزها به عنوان آبگیر جانبی مورد استفاده قرار گیرند تابعی از نسبت های بدون بعد بار آبی به ارتفاع تاج سرریز و طول تاج سرریز به ارتفاع تاج سرریز می باشد. در نهایت حساسیت هیدرولیکی. سرریز تناسبی با توجه به ویژگی این سرریز مورد بررسی قرار گرفت نتایج نشان داد که در سرریز تناسبی خطی، سرریز دودکشی، با دقت بالاتری به طور تقریبی به یک میل می کند و نسبت به سرریز مثلثی معکوس عملکرد بهتری دارد.

کلیدواژه ها:

ضریب بده ، سرریز تناسبی خطی ، کانال مستطیلی ، حساسیت هیدرولیکی