بررسی تاثیر بارندگی و دما در میزان تولید رسوب سد های کوتاه با استفاده از مدل EPM ( مطالعه موردی : بند پالنگان، شهرستان دزفول )

از آنجا که فرسایش خاک یکی از موانع مهم برای دستیابی به توسعه کشاورزی و منابع طبیعی است از این رو به منظور برنامه ریزی در زمینه احیاء، توسعه و مدیریت پایدار اراضی به ویژه در قالب طرحهای حفاظت خاک و آبخیزداری، آگاهی از وضعیت فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه های آبخیز، یکی از ابزارهای مهم تصمیم گیری برای برنامه ریزی حوضه های آبخیز محسوب می شود. در مناطق مختلف مسیله فرسایش و رسوب به وسیله روش ها و مدل های متنوعی در طرح های جامع آبخیزداری مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته اند . یکی از این مدل های تجربی مدل EPM است،که 4 پارامتر شامل ضریب فرسایش حوزه آبخیز (ψ) ، ضریب استفاده از زمین (Xa) ، ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش (Y) ، و شیب متوسط حوزه (I) ، در واحد های مختلف اراضی مورد بررسی قرار می گیرند. در این مقاله ، حوزه آبخیز بند پالنگان شهرستان دزفول که بر روی رودخانه گلال پالنگان قرار دارد ، مورد مطالعه قرار گرفته است و به همین منظور با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه تکمیل آمار ، مقادیر بارندگی سالانه ایستگاه ها منطقه در دوره های 35 ساله مد نظر قرار گرفته شد وبه منظور بررسی تغییرات درجه حرارت در منطقه مورد مطالعه ، آمار و اطلاعات ایستگاه های سینوپتیک ، کلیماتولوژی و تبخیر سنجی مورد ارزیابی قرار گرفت و چهار حالت ترکیبی برای مقادیر بیشینه و کمینه میزان بارندگی سالیانه و متوسط دمایی حوزه طرح شد و سپس با استخراج خروجی ها از مدل EPM نمودار میزان تولید رسوب در حوزه آبریز بند پالنگان در چهار حالت ترکیبی رسم گردید و در نهایت مشاهده شد که در حوزه مورد مطالعه با استفاده از مدل EPM در بارندگی های حداقل ( یا بارندگی های کم ) تاثیر پذیری دما در میزان برآورد رسوب دهی حوزه آبخیز کمتر از زمانی است که بارندگی بیشتری در حوزه شاهد هستیم و شیب تغییرات تولید رسوب نسبت به دما در حداکثر بارندگی های سالیانه گزارش شده 3.4 برابر شیب تغییرات تولید رسوب نسبت به دما در حداقل بارندگی های سالیانه گزارش شده است.

کلیدواژه ها:

مدل EPM ، برآورد رسوب حوزه آبخیز ، فرسایش ، سد های کوتاه