پیش بینی فنولوژی گندم پاییزه بر مبنای داده های هواشناسی در سه نمونه اقلیمی ایران

گندم (Triticum aestivum) از مهمترین گیاهان زراعی در سطح جهان و ایران می باشد. هر گونه برنامه ریزی در جهت افزایش عملکرد گندم مستلزم آگاهی از مراحل مختلف زندگی گیاه و تاثیر عوامل مختلف هواشناسی و زراعی است. هدف از این تحقیق، جستجوی مدل های آماری مناسبی است که به کمک آن ها بتوان با استفاده از داده های هواشناسی دمای کمینه، بیشینه و میانگین، مجموع بارندگی و متوسط رطوبت نسبی هوا در هر یک از مراحل فنولوژی گندم، طول دوره را تخمین زد. این مدل ها در سه منطقه اقلیمی پارس آباد مغان، قراخیل قایم شهر و حسن آباد داراب به تر تیب بر پایه 14، 10 و هشت سال آمار معتبر موجود جستجو شدند. باتوجه به محدودیت دوره آماری، مدل های فوق با یک تا سه متغیر مستقل برای هر مرحله فنولوژی براساس آماره های (MAE, RMSE, R(2 و Index of Agreement در سطوح اعتماد 95 و 99 درصد انتخاب شدند. پیش بینی تاریخ وقوع مراحل فنولوژی برای مراحل سبز شدن، پنجه زدن، ساقه رفتن، گل دهی، شیری شدن، خمیری شدن و رسیدگی کامل انجام گرفت. نوع معادله ریاضی مابین متغیرهای مستقل و وابسته براساس بالا ترین ضریب تبیین از بین توابع خطی، نمایی، توانی و لگاریتمی انتخاب شدند. نتایج تحقیق در ایستگاه پارس آباد مغان نشان داد که به جز مراحل پنجه زدن و رسیدگی کامل در بقیه مراحل مدل ها در سطح اعتماد 95 درصد معنی دار بودند. در دو ایستگاه دیگر تعداد کمتری از مدل های پیش بینی مراحل فنولوژی معنی دار بودند. پیچیدگی سیستم های کشاورزی و تغییرپذیری سالانه عوامل هواشناسی و به خصوص اثرات متقابل آن ها در محیط های مختلف باعث بروز خطا در مدل ها می شود که ضرورت تکمیل مدل های آتی را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

فنولوژی ، گندم پاییزه ، متغیر های هواشناسی ، مدل های رگرسیون